How can you change from a helpless rooster into a rare white tiger? In India, where people seem to be divided into these two broad categories, rather than many intricate castes, such transformations are quite unusual. At least according to Balram, the main character of a Booker Prize-winning book by Aravind Adiga The White Tiger, who narrates the story of his own self-made entrepreneurial rise from a compliant servant to an assertive business owner in India's business hub Bangalore.
It's an easy and enjoyable read, delivered in the form of letters Balram writes to China's prime minister in the run-up to his visit to India. As he charts his own journey from a stagnant village in India's backwater to Bangalore, where he now runs a successful taxi service for employees of the thriving outsourcing industry, he paints a bleak picture of India as a society. The narrative gets darker towards the end, culminating in moral choices redolent of nothing else than Dostoyevsky's Crime and Punishment.
Balram is no academic and neither is his diagnosis of India's predicament. He sees the country as an overcrowded "rooster coop", with most people humbly waiting to be slain by those in power. The rich and the poor are clinically separated, the latter struggling to become servants to the former, which equates to getting a license to leave their wretched fate in the backward, filthy countryside. Corruption is endemic. It starts with teachers embezzeling government subsidies and goes up to the country's top brass in Delhi. Everything and everyone is "half-baked", sloppy and of low quality. This refers to education, health care, political system, infrastructure, law enforcement, you name it. There is the Darkness, where people cannot read and write, trust horrible superstitions and have neither the means nor the hopes to lift themselves from mud, and the Light, where people have "choice".
The pattern for people like Balram is to marry young, cash in the dowry, stay with the extended family and milk the water buffalo or get a back-breaking job in the field. Through luck and perseverance, Balram manages to become a driver for a wealthy family of coal industrialists and leaves his hometown for Delhi. Getting more and more streetwise and sensing his master's vulnerability, he plots to murder him and steal a small fortune that was meant to be delivered to some top politician as a bribe. What he says, he does and the loot sets him up as an entrepreneur in Bangalore. Paying an admittedly high price to pay, which includes sacrificing his family as his ex-employer's relatives take a bloody revenge, he becomes a free man.
The White Tiger is not an enticing portrait of India. It appears to be a place where tradition strangles the weakest in its firm grip while those above it benefit from this backwardness. Frustration originating from the debilitating lack of rightful means to improve an average life leads to a perverse sense of morality. Phoniness and social conventions conceal a deep-seated hatred and a desire to mete out vendetta-style punishment to those who are in power. It's an explosive, perverted mentality. Adiga seems to be tricking his readers by making Balram such a likable guy trapped in an damned-if-you-do-damned-if-you-don't situation, despite the fact that he planned and executed a brutal murder. It's an indictment of a system whose failed mechanisms have become conducive to people justifying their wrongdoing for want of other instruments. I guess it's up to readers to decide whether the sorry social set-up of India is really enough to condone the way Balram pulls himself up by his bootstraps. It's certainly not for me.
With over 1.2bln people, India is by far the largest democracy in the world. An emerging economy, often compared to China in terms of its pace of change and potential, it has been mired in social problems. According to Amartya Sen, an Indian Nobel Prize-winning economist and philosopher, most development indicators confirm that India has been falling behind China quite badly in raising the quality of life of its people. Indian's rapid GDP growth has done little to alter the nation's average life expectancy, infant mortality or adult literacy rates, proving that its wealth is being unevenly distributed.
Another interesting fact is that India's economy is largely based on the outsourcing industry, which requires employees, especially in call centres, to take on a Western identity after intense and deep-going training. While accounting for much of the country's growth, it also causes quite an upset to the hearts and minds of usually young people employed in the business. They need to deal with the a sense of duality that hinges on exstinguishing their native ways of doing things and adapting a work-focused, phoney and probably fatiguing mask needed to serve Americans or Australians.
My first impressions of India upon reading The White Tiger have been somewhat toned down following the Guardian's interview with its author. Coming from a middle-class family of doctors in southern India and educated at Oxford, Aravind Adiga distances himself from Balram quite resolutely, both considering his moral choices and his analysis of India's reality. On the other hand, he likens himself to such writers as Balzac or Flaubert, who exposed the injustices of the early industrial era in France or England.
Sunday 31 July 2011
Saturday 30 July 2011
Świadectwo urodzenia braci Różewiczów
Po prawie rocznej przerwie wróciłem do cyklu największych obrazów Polskiej Szkoły Filmowej. Obejrzałem Świadectwo urodzenia w reżyserii Stanisława Różewicza, napisane we współpracy ze starszym bratem, znanym poetą Tadeuszem Różewiczem. Jak zwykle, zanurzony po uszy w życiu codziennym, podchodziłem do filmu z dystansem kogoś, kto może nie zrozumieć problemów i stylu twórców powojennych. I jak zwykle przy tej wybitnej serii wydawniczej, przeżyłem odkrycie i olśnienie. Pięknie nakręcone i przejmująco opowiedziane, Świadectwo urodzenia to trzy nowele filmowe opisujące wojenne losy dzieci, "bezbronnych w obliczu okrucieństwa".
W pierwszej opowieści, "Na drodze", poznajemy dziesięcioletniego chłopca, który idzie na wschód w desperackim poszukiwaniu mamy i brata. Przerażony i zagubiony, dołącza do polskiego żołnierza (Wojciech Siemion), który wkrótce ginie w strzelaninie z Niemcami.
"List z obozu" to historia trzech synów, którzy czekająć na powrót ojca z obozu jenieckiego, przejmują odpowiedzialność za siebie i dom. Obiektem kultu stają się dla nich oficerskie buty, które pielęgnują z dziecięcą zaciętością, a potem oddają radzieckiemu uciekinierowi w potrzebie.
Ostatnia historia, "Kropla krwi", to przede wszystkim niezwykła dziecięca kreacja Beaty Barszczewskiej, aktorki, o której słuch szybko po tym filmie zaginął. Gra w nim żydowską dziewczynkę o wielkich, niewinnych, przepełnionych smutkiem oczach podrzucaną od domu zastępczego do domu zastępczego. Scena, kiedy prosi zaprzyjaźnionego lekarza o truciznę, bo "nie chce dalej żyć", ma ładunek, przy którym może pęknąć serce.
Mam słabość do filmów, w których bohaterami są dzieci. W Świadectwie urodzenia ich świat pokazany jest z poetycką wrażliwością ukrytą w drobnych szczegółach (czekolada, buty, oczy). Wojenne tło nadaje całości przejmującego dramatyzmu, który - przy uważnym odbiorze - stawia problemy współczesnych dzieciaków w dość silnie redukującej perspektywie. Jest to portret pokolenia naznaczonego dojmującym poczuciem straty, dezorientacji i zagrożenia. Jak to się ma do tego, jak żyjemy teraz? I czy warto w ten sposób myśleć o powojennych polskich filmach? Moim zdaniem po stokroć tak, ale rozumiem też tych, którzy nie chcą sięgać tak głęboko w poszarpaną przeszłość.
W pierwszej opowieści, "Na drodze", poznajemy dziesięcioletniego chłopca, który idzie na wschód w desperackim poszukiwaniu mamy i brata. Przerażony i zagubiony, dołącza do polskiego żołnierza (Wojciech Siemion), który wkrótce ginie w strzelaninie z Niemcami.
"List z obozu" to historia trzech synów, którzy czekająć na powrót ojca z obozu jenieckiego, przejmują odpowiedzialność za siebie i dom. Obiektem kultu stają się dla nich oficerskie buty, które pielęgnują z dziecięcą zaciętością, a potem oddają radzieckiemu uciekinierowi w potrzebie.
Ostatnia historia, "Kropla krwi", to przede wszystkim niezwykła dziecięca kreacja Beaty Barszczewskiej, aktorki, o której słuch szybko po tym filmie zaginął. Gra w nim żydowską dziewczynkę o wielkich, niewinnych, przepełnionych smutkiem oczach podrzucaną od domu zastępczego do domu zastępczego. Scena, kiedy prosi zaprzyjaźnionego lekarza o truciznę, bo "nie chce dalej żyć", ma ładunek, przy którym może pęknąć serce.
Mam słabość do filmów, w których bohaterami są dzieci. W Świadectwie urodzenia ich świat pokazany jest z poetycką wrażliwością ukrytą w drobnych szczegółach (czekolada, buty, oczy). Wojenne tło nadaje całości przejmującego dramatyzmu, który - przy uważnym odbiorze - stawia problemy współczesnych dzieciaków w dość silnie redukującej perspektywie. Jest to portret pokolenia naznaczonego dojmującym poczuciem straty, dezorientacji i zagrożenia. Jak to się ma do tego, jak żyjemy teraz? I czy warto w ten sposób myśleć o powojennych polskich filmach? Moim zdaniem po stokroć tak, ale rozumiem też tych, którzy nie chcą sięgać tak głęboko w poszarpaną przeszłość.
Sunday 24 July 2011
Norway
"I went to bed in a bad world and awoke inside a worst one", wrote one Guardian columnist in his opening line on Norway's twin terror attacks and the misguided reaction of the media linking these despicable acts to Islamist extremists nearly by default.
This was a weekend of gruesome news: Norway, China's speed train disaster, Amy.
This was a weekend of gruesome news: Norway, China's speed train disaster, Amy.
Wednesday 13 July 2011
Chłopaki spod bloku podrywają moją dziewczynę
A: Mogę się przysiąść?
B: Tak.
A: Jak już się przysiadłem, wypada się przedstawić. Marcin.
B: No, cześć - Magda.
C: Cześć - Monika.
A: Co robicie? Uczycie się?
B: Nie.
A: A... To co, wakacje?
B: Nie.
A: A jakieś plany na życie? No wiecie - studia, itp.?
B: My już po.
A: Bo my z tych też, co się uczyli, ale pracy dla nas nie ma. A to co dziewczyny, może na ciasteczko albo kawka albo piwko do szóstki. W szóstce mieszkam.
B: Tak.
A: Jak już się przysiadłem, wypada się przedstawić. Marcin.
B: No, cześć - Magda.
C: Cześć - Monika.
A: Co robicie? Uczycie się?
B: Nie.
A: A... To co, wakacje?
B: Nie.
A: A jakieś plany na życie? No wiecie - studia, itp.?
B: My już po.
A: Bo my z tych też, co się uczyli, ale pracy dla nas nie ma. A to co dziewczyny, może na ciasteczko albo kawka albo piwko do szóstki. W szóstce mieszkam.
Friday 8 July 2011
Lewą ręką
Usłyszałem kiedyś rozmowę z norweską pisarką Selmą Lonning Aaro w Trójce i kierując się poleceniem Dariusza Bugalskiego kupiłem jej Lewą ręką przez prawe ramię. Trochę poleżała na półce, ale niedawno przyszła jej kolej i praktycznie w dwa dni przeczytałem tę niedługą powieść.
Jest to opowieść o dwóch norweskich rodzinach, których losy w dość niekonwencjonalny sposób się splatają. Z jednej strony jest Helen, młoda kobieta szukająca miłości w ramionach kolejnych mężczyzn, oraz jej rodzice - cierpiąca na Alzheimera matka oraz dosyć obojętny, stonowany ojciec. Z drugiej strony jest Elvira, nastoletnia córka architekta Simona i Almy, którzy nie stanowią już szczęśliwego małżeństwa. Narracja przeskakuje z jednej przestrzeni do drugiej, składając się w swego rodzaju psychologiczny kryminał złożony ze strzępek przemyśleń, domysłów, opinii. To, co łączy obie rodziny to fakt, że Simon i Helen są kochankami.
Centralnym motywem Lewą ręką przez prawe ramię jest niedoskonałość naszych decyzji, które podejmujemy na podstawie bardzo niedoskonałych informacji. Ulegamy emocjom, nie dążymy do porozumienia, nie rozmawiamy, nie wchodzimy w skórę tych, z którymi jestemy w najbliższych związkach. To prowadzi do błędnych wyborów, pochopnych oskarżeń, oddalania się od najbliższych. Norweska pisarka proponuje w swojej książce dość cierpką wizję stosunków między ludźmi i nawet jeżeli jest trochę wyolbrzymiona na niekorzyść, ten pesymizm jest przekonywujący. Co ciekawe, odtrutką na codzienną samotność, niekompatybilność jest w tej książce sprzątaczka z Polski/Ukraniny, jedyna postać, które spokojnie słucha, rozmawia.
Jest to opowieść o dwóch norweskich rodzinach, których losy w dość niekonwencjonalny sposób się splatają. Z jednej strony jest Helen, młoda kobieta szukająca miłości w ramionach kolejnych mężczyzn, oraz jej rodzice - cierpiąca na Alzheimera matka oraz dosyć obojętny, stonowany ojciec. Z drugiej strony jest Elvira, nastoletnia córka architekta Simona i Almy, którzy nie stanowią już szczęśliwego małżeństwa. Narracja przeskakuje z jednej przestrzeni do drugiej, składając się w swego rodzaju psychologiczny kryminał złożony ze strzępek przemyśleń, domysłów, opinii. To, co łączy obie rodziny to fakt, że Simon i Helen są kochankami.
Centralnym motywem Lewą ręką przez prawe ramię jest niedoskonałość naszych decyzji, które podejmujemy na podstawie bardzo niedoskonałych informacji. Ulegamy emocjom, nie dążymy do porozumienia, nie rozmawiamy, nie wchodzimy w skórę tych, z którymi jestemy w najbliższych związkach. To prowadzi do błędnych wyborów, pochopnych oskarżeń, oddalania się od najbliższych. Norweska pisarka proponuje w swojej książce dość cierpką wizję stosunków między ludźmi i nawet jeżeli jest trochę wyolbrzymiona na niekorzyść, ten pesymizm jest przekonywujący. Co ciekawe, odtrutką na codzienną samotność, niekompatybilność jest w tej książce sprzątaczka z Polski/Ukraniny, jedyna postać, które spokojnie słucha, rozmawia.
Wednesday 6 July 2011
Fleet Foxes in Poznań
This was the concert I had been looking forward to with unusual trepidation. Fleet Foxes are in top form and have just released their second album Helplessness Blues, a more-than-worthy follow-up on their breakthrough debut. They are young, fresh and offer sonic refuge with their rural, back-to-the-land style. Sensing it might be a gold mine, I spent half a day today poring through Robin Pecknold's lyrics and discovered quite a few germs - alluringly poetic visions of love, death or change. In Poznań, they were squeezed between a Polish indie band Poise Rite (a definition of average for me) and the headliner Portishead.
Robin and the company gave a long, intense and uneven concert.Their set list could not have started better, but Grown Ocean, my personal favorite from the last album, caught me off guard coming as the opener. Regardless, I quickly picked myself up. I'm not ashamed to admit that they left me close to tears with this song. Then came a phase when I had a feeling they did little more than replay their CDs live (something I remember screwing up my Interpol or Editors concerts). Add to that recurring problems with sound quality, minor but irritating, and you have got a recipe for disappointment.
But then the Seattle-based beardy boys came back, tweaking well-established songs, combining them into three- or four-piece sets and letting Robin do more acoustic work. These were high points in the gig, in my opinion. No amount of applause was enough to tease them out for seconds.
I appreciated their professionalism, though. They pretty much covered, and quite convincingly, key songs from their both albums, including one or two tracks I simply could not recall. They were on time, very well-behaved and working hard to please the crowd.
Funnily, with his apprehensive demeanor, Pecknold sort of confirmed allegations I'd read about him being a rather heavy case of social anxiety. Except saying hello and thanking the crowd every now and then, he could hardly muster composure to put together two or three complete sentences. The drummer was much more talkative and even cracked a joke about Poles inventing karaoke (the night before he went out in the city and did some pub singing and silent disco).
I waited a bit to see Portishead play a record or two but despite quite interesting visual art accompanying their concert I just gave up. Trip-hop is definitely not my kind of thing.
Robin and the company gave a long, intense and uneven concert.Their set list could not have started better, but Grown Ocean, my personal favorite from the last album, caught me off guard coming as the opener. Regardless, I quickly picked myself up. I'm not ashamed to admit that they left me close to tears with this song. Then came a phase when I had a feeling they did little more than replay their CDs live (something I remember screwing up my Interpol or Editors concerts). Add to that recurring problems with sound quality, minor but irritating, and you have got a recipe for disappointment.
But then the Seattle-based beardy boys came back, tweaking well-established songs, combining them into three- or four-piece sets and letting Robin do more acoustic work. These were high points in the gig, in my opinion. No amount of applause was enough to tease them out for seconds.
I appreciated their professionalism, though. They pretty much covered, and quite convincingly, key songs from their both albums, including one or two tracks I simply could not recall. They were on time, very well-behaved and working hard to please the crowd.
Funnily, with his apprehensive demeanor, Pecknold sort of confirmed allegations I'd read about him being a rather heavy case of social anxiety. Except saying hello and thanking the crowd every now and then, he could hardly muster composure to put together two or three complete sentences. The drummer was much more talkative and even cracked a joke about Poles inventing karaoke (the night before he went out in the city and did some pub singing and silent disco).
I waited a bit to see Portishead play a record or two but despite quite interesting visual art accompanying their concert I just gave up. Trip-hop is definitely not my kind of thing.
Subscribe to:
Posts (Atom)