Thursday 23 September 2010
Play and learn
Is the future of education in games? A few schools in the US are experimenting by swapping old-style classrooms for multimedia gaming spaces.
Wednesday 22 September 2010
Great place to be
Ranking Poland four in the EU for quality of life may be rather premature, but I've been sensing changes for the better for a long time. Here is a thrilling report from one UK research agency.
Tuesday 21 September 2010
Chasing kites, chasing memories
Khaled Hosseini's riveting Kite Runner has put Afghanistan back on the world map for me, in a way its unstopping presence in the news since 2001 hasn't been capable of doing. This breathtaking book manages to weave together illuminating bits and pieces of Afghan modern history with the protagonist's epic journey of discovery.
Amir grows up in a wealthy neighbourhood of Kabul with his father Baba, a successful merchant and a towering figure in the city. They are a liberal family, distrustful of religion but following a strict moral code that compels them to aid the poor or treat the weaker with respect. Being ethnic Pashtuns, they belong to a dominant and priviledged social class, but in contrast to a budding group of radicals, they are not hostile towards the Hazara, the ethnic minority whose treatment borders on persecution. In fact, the family's servants are Hazara, which does not stop Amir and Hassan, the servant's son, from playing together and becoming friends. During one kite flying competition, a national pastime in pre-Taliban Afghanistan, Amir witnesses Hassan get raped by a neighbourhood bully, a radicalized Pashtun. Out of cowardice, he fails to react and this sets in motion a series of events that will transform his life. Incidentially, they coincide with the political turmoil in the country - the anti-monarchy coup against Zahir Shah, the last king of Afghanistan, the Saur Revolution, the Soviet invasion and the rise of the Taliban. Baba and Amir manage to escape to California, leaving the Afghanistan of their early days behind. What happens later is a truly engaging story of self-discovery and personal adventure.
What I love about Hosseini's prose is his uncanny ability to concentrate the attention of a reader by rolling out intense suspense that finally culminates in some heightened moment. A good example is Amir's tense struggle to find Hassan after he runs the last kite that climaxes in the rape scene, the stealth journey into Pakistan from a war-torn Afghanistan with the pinnacle being Baba's face-off with the Russian soldier or Amir's conversation with the Talib he remembers as a childhood bully that culminates in a gruesome fight.
Things to remember about Afghanistan:
. The Pashtun are predominantly followers of Sunni Islam, while the Hazara are predominantly Shi'a, a division that fuelled hostility between the two, leading among other things to the massacre in Mazar-i-Sharif,
. naan is flatbread popular in the region,
. Khoda hafez means goodbye in Farsi, is the most widely spoken Persian language, common in Afghanistan,
. The Shahnamah is the Persian epic that triggered Amir's fascination with story-telling, other inspirations included such poets as Rumi, Saadi, Hafiz or Khayyam.
. One of the most controversial acts of the Taliban was the demolition of the Buddhas of Bamiyan,
. Salaam alaykum is a popular greeting among Muslims, meaning peace to you,
. Dostet daram means I love you in Eastern Persian, as spoken in Afghanistan,
. Khyber Pass links Pakistan and Afghanistan,
. Inshallah means if it is God's will, if God permits,
. "Afghans cherish customs but abhor rules".
Other interesting things:
. mulberry = morwa,
. locust = szarańcza,
. children skip rope = skakać w gumę, skip stones/rocks or play ducks and drakes (UK) = puszczać kaczki, build train sets = składać kolejkę, play insect torture = wyrywać nóżki owadom and high-five each other = przybijać piątkę, shoot a slingshot or a crossbow = strzelać z procy/kuszy, get a scrape on their knee = zadrapać się w kolano,
. you can pelt sb with tomatoes,
. if you are bedridden for too long you can get a bedsore,
. you stand your ground if you don't change your mind,
. you cup your hands to make sure they can hold water or sand,
. your conspicuos hair can draw looks.
. spent = drained,
. a stray dog, a stray bullet,
. to be on welfare and collect it at the welfare office,
. grubby = dirty, grimy,
. calloused = hardened, toughened (stwardniały, gruboskórny)
. Dress warm!
. have the look of the lamb,
. to declare an English major = to choose,
. to enrol in the teaching track,
. have appendicitis,
. she should know better (= have experience or wisdom not to do something wrong)
. a saving grace is another way to say a redeeming quality,
. when cancer moves from one part of the body to another it metastasizes,
. like sunflowers turning to the sun,
. "Children aren't coloring books. You don't get to fill them with your favorite colors",
. parents tell children stories of a bogeyman to scare them,
. No sweat = No problem,
. an ilelgitimate half-brother,
. you don't preach to the choir,
. to toss around in bed all night,
. lacerations = cuts,
. a headstone on a grave,
. a world of thanks for you,
. live in oblivion,
. like father, like son,
. to nurse somebody back to health,
. live to see the end of the day,
. a flyswatter is a useful summer gadget to have at home.
Amir grows up in a wealthy neighbourhood of Kabul with his father Baba, a successful merchant and a towering figure in the city. They are a liberal family, distrustful of religion but following a strict moral code that compels them to aid the poor or treat the weaker with respect. Being ethnic Pashtuns, they belong to a dominant and priviledged social class, but in contrast to a budding group of radicals, they are not hostile towards the Hazara, the ethnic minority whose treatment borders on persecution. In fact, the family's servants are Hazara, which does not stop Amir and Hassan, the servant's son, from playing together and becoming friends. During one kite flying competition, a national pastime in pre-Taliban Afghanistan, Amir witnesses Hassan get raped by a neighbourhood bully, a radicalized Pashtun. Out of cowardice, he fails to react and this sets in motion a series of events that will transform his life. Incidentially, they coincide with the political turmoil in the country - the anti-monarchy coup against Zahir Shah, the last king of Afghanistan, the Saur Revolution, the Soviet invasion and the rise of the Taliban. Baba and Amir manage to escape to California, leaving the Afghanistan of their early days behind. What happens later is a truly engaging story of self-discovery and personal adventure.
What I love about Hosseini's prose is his uncanny ability to concentrate the attention of a reader by rolling out intense suspense that finally culminates in some heightened moment. A good example is Amir's tense struggle to find Hassan after he runs the last kite that climaxes in the rape scene, the stealth journey into Pakistan from a war-torn Afghanistan with the pinnacle being Baba's face-off with the Russian soldier or Amir's conversation with the Talib he remembers as a childhood bully that culminates in a gruesome fight.
Things to remember about Afghanistan:
. The Pashtun are predominantly followers of Sunni Islam, while the Hazara are predominantly Shi'a, a division that fuelled hostility between the two, leading among other things to the massacre in Mazar-i-Sharif,
. naan is flatbread popular in the region,
. Khoda hafez means goodbye in Farsi, is the most widely spoken Persian language, common in Afghanistan,
. The Shahnamah is the Persian epic that triggered Amir's fascination with story-telling, other inspirations included such poets as Rumi, Saadi, Hafiz or Khayyam.
. One of the most controversial acts of the Taliban was the demolition of the Buddhas of Bamiyan,
. Salaam alaykum is a popular greeting among Muslims, meaning peace to you,
. Dostet daram means I love you in Eastern Persian, as spoken in Afghanistan,
. Khyber Pass links Pakistan and Afghanistan,
. Inshallah means if it is God's will, if God permits,
. "Afghans cherish customs but abhor rules".
Other interesting things:
. mulberry = morwa,
. locust = szarańcza,
. children skip rope = skakać w gumę, skip stones/rocks or play ducks and drakes (UK) = puszczać kaczki, build train sets = składać kolejkę, play insect torture = wyrywać nóżki owadom and high-five each other = przybijać piątkę, shoot a slingshot or a crossbow = strzelać z procy/kuszy, get a scrape on their knee = zadrapać się w kolano,
. you can pelt sb with tomatoes,
. if you are bedridden for too long you can get a bedsore,
. you stand your ground if you don't change your mind,
. you cup your hands to make sure they can hold water or sand,
. your conspicuos hair can draw looks.
. spent = drained,
. a stray dog, a stray bullet,
. to be on welfare and collect it at the welfare office,
. grubby = dirty, grimy,
. calloused = hardened, toughened (stwardniały, gruboskórny)
. Dress warm!
. have the look of the lamb,
. to declare an English major = to choose,
. to enrol in the teaching track,
. have appendicitis,
. she should know better (= have experience or wisdom not to do something wrong)
. a saving grace is another way to say a redeeming quality,
. when cancer moves from one part of the body to another it metastasizes,
. like sunflowers turning to the sun,
. "Children aren't coloring books. You don't get to fill them with your favorite colors",
. parents tell children stories of a bogeyman to scare them,
. No sweat = No problem,
. an ilelgitimate half-brother,
. you don't preach to the choir,
. to toss around in bed all night,
. lacerations = cuts,
. a headstone on a grave,
. a world of thanks for you,
. live in oblivion,
. like father, like son,
. to nurse somebody back to health,
. live to see the end of the day,
. a flyswatter is a useful summer gadget to have at home.
Sąsiedzi
Miło było dzisiaj usłyszeć w Trójce Mariusza Szczygła, prowadzącego słynny niegdyś talk-show Na każdy temat w Polsacie, autora Gottlandu i współzałożyciela Instytutu Reportażu. Razem z Orzechem rozmawiali na temat, który wielokrotnie do mnie wracał - niechęci Polaków do kultury słowiańskiej, obojętności na naszych geograficznych sąsiadów i dość bezkrytycznym parciu w stronę zachodnich wzorców. Sam przez wiele ważnych lat mu ulegałem.
Thursday 16 September 2010
New to homeworking
If homeworking wasn't enough, some employees go on in improving their work-life balance by taking their jobs into their gardens. This is what shedworking is all about, another revolution in employment, born and practised enthusiastically in Britain.
Tuesday 14 September 2010
The Proposition
There is nothing like a massive music library which is capable of taking you aback. This is what exactly happened earlier today when I unearthed Nick Cave and Warren Ellis in their soundtrack for the Proposition. No doubt it made my day going around over ten loops and far from exhasting its grip on me. It's aching, focused and minimalist, its haunting atmosphere best represented by the violin and piano dominated Gun Thing. Now I feel I have to see the film.
Monday 13 September 2010
Psychologia powojnia
Wyciągnęłem Tristana 1946 Marii Kuncewiczowej na chybił trafił z serii dziesięciu książek w suplemencie do biblioteki polskiej literatury współczesnej tygodnika Polityka. Zainteresował mnie motyw przewodni wydawnictwa, który polegał na przypomnieniu mniej znanych autorów mierzących się z okresem powojennym. Ze względu na intensywność i bezlitosność historii, były to lata wyjątkowo zawiłe, z jednej strony w cieniu wojny, z drugiej w nieznośnych oparach komunizmu. Ze względu na brak czasu i błędy organizacyjne, w szkole nigdy nie udało mi się poznać polskiej kultury i historii powojnia na jakimkolwiek poziomie refleksji. Wstyd, ale dopiero niedawno odkryłem dla siebie Polską Szkołę Filmową, z takimi fenomenalnymi obrazami tych czasów jak Popiół i diament Wajdy lub Nikt nie woła czy Krzyż walecznych Kutza. Tristan 1946 wpisuje sie w te same dylematy, szukania tożsamości po doświadczeniach wojny, niemożności porozumienia się, ucieczki przed przeszłością, choć książka była wydana dopiero w 1967r i opiera się na celtyckim micie o Tristanie i Izoldzie.
Zastanawiam się, czy historia miłości nieokrzesanego powstańca z Warszawy Michała i zagubionej Irlandki Kathleen dużo by straciła, gdyby Kuncewiczowa nie wpięła jej w ramy legendy. Osobiście nie uważam tego zabiegu za siłę książki, praktycznie przestałem się porównywaniem obu romansów interesować na samym początku i skupiłem się na tym, co u tej pisarki najciekawsze. Na pewno jest to głębia psychologiczna, oparta o ciekawą narrację z kilku różnych punktów widzenia. Wydarzenia prezentują i komentują sami zakochani, matka Michała Wanda, przyjaciel domu Franciszek i inni. Ciekawy jest wątek Michała, którego sprowadza po wojnie do Kornwalii matka i który nie może poradzić sobie z demonami przeszłości, ze swoją nieadekwatnością w zachodnim świecie i zaburzonymi relacjami rodzinnymi. Jest to dla mnie interesujący przyczynek do portretu powojennego pokolenia, który znam z filmów Kutza czy Wajdy, pewna wariacja na temat takich postaci jak choćby Maciek Chełmicki z Popiołu i diamentu. Moje zainteresowanie wzbudziły też losy polskiej emigracji powojennej w Anglii, gdzie dzieje się większość Tristana 1946 - w dość zdecydowanej kontrze wobec kraju, ale jednak obcej w nowym środowisku.
. poste restante = poczta dostarczona do urzędu pocztowego
. skatologiczny = związany z kałem i fekaliami
. subiekt = ekspedient
. angielskie panie: nie seks, ale zdrowie, nie uroda, tylko żywotność
. Rurytania = fikcyjne państwo w centralnej Europie
. Michał: "mój świat jest lepszy, bo osobny"
. Wanda: "grzęzawisko kobiece, gdzie pragnienia i lęki są za sobią splątane"
Zastanawiam się, czy historia miłości nieokrzesanego powstańca z Warszawy Michała i zagubionej Irlandki Kathleen dużo by straciła, gdyby Kuncewiczowa nie wpięła jej w ramy legendy. Osobiście nie uważam tego zabiegu za siłę książki, praktycznie przestałem się porównywaniem obu romansów interesować na samym początku i skupiłem się na tym, co u tej pisarki najciekawsze. Na pewno jest to głębia psychologiczna, oparta o ciekawą narrację z kilku różnych punktów widzenia. Wydarzenia prezentują i komentują sami zakochani, matka Michała Wanda, przyjaciel domu Franciszek i inni. Ciekawy jest wątek Michała, którego sprowadza po wojnie do Kornwalii matka i który nie może poradzić sobie z demonami przeszłości, ze swoją nieadekwatnością w zachodnim świecie i zaburzonymi relacjami rodzinnymi. Jest to dla mnie interesujący przyczynek do portretu powojennego pokolenia, który znam z filmów Kutza czy Wajdy, pewna wariacja na temat takich postaci jak choćby Maciek Chełmicki z Popiołu i diamentu. Moje zainteresowanie wzbudziły też losy polskiej emigracji powojennej w Anglii, gdzie dzieje się większość Tristana 1946 - w dość zdecydowanej kontrze wobec kraju, ale jednak obcej w nowym środowisku.
. poste restante = poczta dostarczona do urzędu pocztowego
. skatologiczny = związany z kałem i fekaliami
. subiekt = ekspedient
. angielskie panie: nie seks, ale zdrowie, nie uroda, tylko żywotność
. Rurytania = fikcyjne państwo w centralnej Europie
. Michał: "mój świat jest lepszy, bo osobny"
. Wanda: "grzęzawisko kobiece, gdzie pragnienia i lęki są za sobią splątane"
Swell Season in Poland
Great news: Swell Season are going to tour Poland this October. Can't wait to see Glen and Marketa on stage in Wrocław. I'm not sure, but it's probably going to be their first gig in the country.
There is a lot more to watch this autumn in terms of music. One must see is Olafur Arnalds from Iceland. I'm also considering two concerts by young bands Earl Greyhound and Love Amongst Ruin, but have to check out their MySpace first.
There is a lot more to watch this autumn in terms of music. One must see is Olafur Arnalds from Iceland. I'm also considering two concerts by young bands Earl Greyhound and Love Amongst Ruin, but have to check out their MySpace first.
Friday 10 September 2010
In praise of movement
It was a colleague of mine who had me at hello when she mentioned what Bruce Chatwin's Songlines was about. The idea that Aboriginal tribes navigate the entire continent of Australia finding their way around by means of a song in my mind defied belief. How is it possible to use music as a map? Who would even bother to go to such great lengths about something as mundance as land? Are all indigenous people of Australia such big musical talents? Questions didn't want to stop coming, building up the sense of being intrigued, until I sat down with this classic of travel writing.
Bruce Chatwin, one of Britain's finest globetrotters and adventurers, got immediately linked in my mind with the Polish-born author Ryszard Kapuściński. Their prose is marked by a fair share of fictionalizing, bending and mixing the rules of such literary forms as a novel, reportage or an essay into a genre of its own. Both were also intent on infusing their stories with broader reflection on the human condition. As it turned out upon closer inspection, it is not only in their writing style where these two personalities overlap. After death, Chatwin and Kapuścinski were lambasted for making up details in their books to heighten their literary effect, in a way undermining the credibility of travel writing. In private life, they were considered excellent company, even if a bit ego-centric and constantly reinventing themselves. Their wives had been immensly important figures for both Chatwin and Kapuściński, having borne the burden of a husband forever on the go in great style. Incidentially, Bruce, a declared bisexual, was one of the first high-profile victims of AIDS (the illness he denied) and Ryszard is rumoured in his latest biography to have had an illicit affair.
A songline is a term coined by Chatwin to refer to what Aboriginals call the Dreaming track or simply the Dreaming. A bit elusive for an outsider to the Aboriginal culture and never really fully captured in the book, it describes the ritual of nomadic tribes that has to do with turning land into song. The relationship between the two is complex, practically mystic for a Westerner. First, singing is meant to reflect the geographical features so that whoever knows the song can tell his or her bearings too, the story serving as a sort of a map. Second, as land for indigenous peoples of Australia is sacred, songs are a powerful bond with it. It has to be constantly reestablished though, especially that every single person has been entrusted with guarding the flame of a section of this network. Third, the Dreaming tracks have been accumulating since time immemorial, mirroring the story of creation, so they have become a vehicle for culture and history.
Beyond trying to put his hand on the songlines, Chatwin delves deep into his deliberations on a pet topic - nomadism. He brings together bits and pieces from his past travels, jotted down in his trademark moleskin, juggles several scientific theories and finally comes up with his bold conclusion that being on the move might have been the original state for mankind, possibly prompted by the fear of the original opponent of man, now extinct. He heaps one quotation that glorifies movement and detracts stillness upon another, seeking confirmation from different authors and eras for his intuitions. Characterized by erudition and well worth remembering, they nonetheless fall short of giving full credance to this claim and end up being something of a reflection of his own restlessness. On a few occasions though, he manages to comment very aptly on the human condition and bring about rare depth that many keep looking for in good writers.
However, venturing into anecdotes, quotations and science hypotheses, which takes up a substantial part of the book, can be blamed for causing some reading fatigue, too. Instead of following up on the idea of the songlines to the bottom of it, Chatwin veers away into intellectual bric-a-brac, papering over the shortcomings of his Australian experience.
Plenty of vocab to do with Australia:
. a parakeet is a general term for long-tailed parrots
. marsupials (= torbacze) are common in Australia
. spinifex is a type of grass found commonly in Australia
. ochre (= yellowy) is a frequent color in outback Australia
. the Pintupi are an Aboriginal group
. a tjurniga is an object of religions significance for Aboriginals
. a perenty (= waran) is an species of reptiles common in Australia
And other things:
. a harpsichord is a musical instrument similar to a piano = klawesyn
. I didn't know you could have a great-aunt. Another good family-related term is maternal grandparents
. you lay a wreath (= wieniec) on a grave
. you can yell into a deaf-aid
. whn you vanish into the blue, you vanish without a trace
. don't mix with a rapid dog (+ affected by rabies)
. here is a crack handle
. a felt (= filcowy) hat
. grubs = wormlike larva
. pernickety = fussy, extremely attentive to detail
. heathen (= niewierni) are the unconverted
. a snooper is somebody who snoops into your private affairs
. title deed = dowód własności
. a full five minutes
. hit on the idea
. you can use a roof-rack to transport things with your car
. when you take to the bottle, you start drinking a lot
. the Arctic tern is the most migratory bird in nature, travelling from Antarctica to the Arctic and back
. Bedouin (= Arab nomads) proverb:
I against my brother
I and my brother against my cousin
I, my brother and my cousin against my neighbour
I, my brother, my cousin and my neighbour against a stranger
. fastidious = with great attention to detail
. have a flat, get out the jack and change the wheel
. Chinese Book of Odes is the earliest collection of Chinese poems
. you're a co-signer (= żyrant) when you guarantee to repay somebody else's debt
. brokerage = dom maklerski
. do a spring purge = robić wiosenne porządki
. a pack rat = kleptoman
. a mountain hut
. a Phyrrhic victory
. a swallow = jaskółka
. Ariadne's thread
. a cloudburst = oberwanie chmury
. How much did I advance (= zaliczka) you?
. stand up = get to your feet
. I did my own asking around
. to come to the end = to finish
. Good on you!
. I can let you in on the plot
Bruce Chatwin, one of Britain's finest globetrotters and adventurers, got immediately linked in my mind with the Polish-born author Ryszard Kapuściński. Their prose is marked by a fair share of fictionalizing, bending and mixing the rules of such literary forms as a novel, reportage or an essay into a genre of its own. Both were also intent on infusing their stories with broader reflection on the human condition. As it turned out upon closer inspection, it is not only in their writing style where these two personalities overlap. After death, Chatwin and Kapuścinski were lambasted for making up details in their books to heighten their literary effect, in a way undermining the credibility of travel writing. In private life, they were considered excellent company, even if a bit ego-centric and constantly reinventing themselves. Their wives had been immensly important figures for both Chatwin and Kapuściński, having borne the burden of a husband forever on the go in great style. Incidentially, Bruce, a declared bisexual, was one of the first high-profile victims of AIDS (the illness he denied) and Ryszard is rumoured in his latest biography to have had an illicit affair.
A songline is a term coined by Chatwin to refer to what Aboriginals call the Dreaming track or simply the Dreaming. A bit elusive for an outsider to the Aboriginal culture and never really fully captured in the book, it describes the ritual of nomadic tribes that has to do with turning land into song. The relationship between the two is complex, practically mystic for a Westerner. First, singing is meant to reflect the geographical features so that whoever knows the song can tell his or her bearings too, the story serving as a sort of a map. Second, as land for indigenous peoples of Australia is sacred, songs are a powerful bond with it. It has to be constantly reestablished though, especially that every single person has been entrusted with guarding the flame of a section of this network. Third, the Dreaming tracks have been accumulating since time immemorial, mirroring the story of creation, so they have become a vehicle for culture and history.
Beyond trying to put his hand on the songlines, Chatwin delves deep into his deliberations on a pet topic - nomadism. He brings together bits and pieces from his past travels, jotted down in his trademark moleskin, juggles several scientific theories and finally comes up with his bold conclusion that being on the move might have been the original state for mankind, possibly prompted by the fear of the original opponent of man, now extinct. He heaps one quotation that glorifies movement and detracts stillness upon another, seeking confirmation from different authors and eras for his intuitions. Characterized by erudition and well worth remembering, they nonetheless fall short of giving full credance to this claim and end up being something of a reflection of his own restlessness. On a few occasions though, he manages to comment very aptly on the human condition and bring about rare depth that many keep looking for in good writers.
However, venturing into anecdotes, quotations and science hypotheses, which takes up a substantial part of the book, can be blamed for causing some reading fatigue, too. Instead of following up on the idea of the songlines to the bottom of it, Chatwin veers away into intellectual bric-a-brac, papering over the shortcomings of his Australian experience.
Plenty of vocab to do with Australia:
. a parakeet is a general term for long-tailed parrots
. marsupials (= torbacze) are common in Australia
. spinifex is a type of grass found commonly in Australia
. ochre (= yellowy) is a frequent color in outback Australia
. the Pintupi are an Aboriginal group
. a tjurniga is an object of religions significance for Aboriginals
. a perenty (= waran) is an species of reptiles common in Australia
And other things:
. a harpsichord is a musical instrument similar to a piano = klawesyn
. I didn't know you could have a great-aunt. Another good family-related term is maternal grandparents
. you lay a wreath (= wieniec) on a grave
. you can yell into a deaf-aid
. whn you vanish into the blue, you vanish without a trace
. don't mix with a rapid dog (+ affected by rabies)
. here is a crack handle
. a felt (= filcowy) hat
. grubs = wormlike larva
. pernickety = fussy, extremely attentive to detail
. heathen (= niewierni) are the unconverted
. a snooper is somebody who snoops into your private affairs
. title deed = dowód własności
. a full five minutes
. hit on the idea
. you can use a roof-rack to transport things with your car
. when you take to the bottle, you start drinking a lot
. the Arctic tern is the most migratory bird in nature, travelling from Antarctica to the Arctic and back
. Bedouin (= Arab nomads) proverb:
I against my brother
I and my brother against my cousin
I, my brother and my cousin against my neighbour
I, my brother, my cousin and my neighbour against a stranger
. fastidious = with great attention to detail
. have a flat, get out the jack and change the wheel
. Chinese Book of Odes is the earliest collection of Chinese poems
. you're a co-signer (= żyrant) when you guarantee to repay somebody else's debt
. brokerage = dom maklerski
. do a spring purge = robić wiosenne porządki
. a pack rat = kleptoman
. a mountain hut
. a Phyrrhic victory
. a swallow = jaskółka
. Ariadne's thread
. a cloudburst = oberwanie chmury
. How much did I advance (= zaliczka) you?
. stand up = get to your feet
. I did my own asking around
. to come to the end = to finish
. Good on you!
. I can let you in on the plot
Thursday 9 September 2010
Terapia opowiadaniem
Kiedy Ota Pavel zaczynał spisywanie swoich wspomnień z dzieciństwa, które składają się na tom Śmierć pieknych saren, był już zdiagnozowanym schizofrenikiem. Podczas pobytu w szpitalach psychiatrycznych powrót w myślach do starych czasów okazał się antidotum na beznadzieję oraz formą niezwykłej terapii. Co najważeniejsze, krótkie opowiadania Pavla w najmniejszym stopniu nie ujawniają choroby autora. Wręcz przeciwnie, ktoś, kto nie zna historii tego czeskiego dziennikarza sportowego i pisarza, mógłby odnieść zupełnie odwrotne wrażenie. Bo jak tłem dla tak pogodnej, optymistycznej i skrzącej się humorem prozy mogą być zaburzenia psychiczne?
W opowiadaniach przewija się dwóch głównych bohaterów, niemordowany tato Oty oraz jego pasja do wędkowania. Na pierwszy rzut oka tematyka wręcz odpychająca, sentymentalna lub po prostu nudna. Co można napisać ciekawego o łowieniu karpi czy węgorzy? I tu przychodzi największe zaskoczenie. Okazuje się, że - dla potrzeb opowieści - wystarczy w lekko fantastycznym stylu podkoloryzować przeszłość, porównać szczupaka do krokodyla, stworzyć z ojca człowieka większego niż życie, w brawurowy sposób opisać historię wzlotu i upadku interesu z lepem na muchy, a czytelnik da się złapać.
Właśnie ta baśniowa perspektywa przyłożona do zupełnie normalnej rzeczywistości jest dla mnie największą zaletą książki, może obok fantastycznego poczucia humoru autora, choć jedno z drugim bezpośrednio się tu łączą. W pewien sposób te wspomnienia są właśnie o tym, jak widzimy własną przeszłość, jak potrafimy o niej opowiadać, jak odpowiednie filtry pozwajają odkryć pewne rzeczy na nowo w powiększeniu (zawrotna kariera taty, rekordowe połowy, szalona wyprawa z braćmi) lub pomniejszeniu (horror wojny, żydowskie pochodzenie) dla naszego dobra. Niektórzy mogą oburzać się, że nadymanie rzeczy do rozmiarów z opowiadań Oty Pavla to oszustwo, zaprzeczenie rzeczywistości, szczupaki to nie krokodyle, skoda to nie ferrari, ale dla mnie jest to właśnie esencja życia z wyobraźnią, możliwego w każdych warunkach.
Podczas lektury nasuwało mi się wielokrotnie skojarzenie z jednym z moich ulubionych filmów, jeśli nie nawet ulubionym - Dużą rybą Tima Burtona, opartej na książce Daniela Wallace'a pod tym samym tytułem. Tam też motywem przewodnim jest życie jako opowieść, a głównym bohaterem dorosły mężczyzna, który wraca do domu rodzinnego pogodzić się z umierającym ojcem, który znany był z wyolbrzymiania, koloryzowania i opisywania rzeczywistości przy wydatnym współudziale wyobraźni. Piękna umiejętność.
Berounka to rzeka, w której Ota jako dziecko łowił ryby. Zamek Krzywoklat była wtedy ważnym punktem orientacyjnym. Pumperdentlich w sekretnym języku jego tatusia oznaczało coś niby właściwego, pięknego, ale jednak o nie do końca satysfakcjonyjących rozmiarach lub z jakąś inną oczywistą wadą.
W opowiadaniach przewija się dwóch głównych bohaterów, niemordowany tato Oty oraz jego pasja do wędkowania. Na pierwszy rzut oka tematyka wręcz odpychająca, sentymentalna lub po prostu nudna. Co można napisać ciekawego o łowieniu karpi czy węgorzy? I tu przychodzi największe zaskoczenie. Okazuje się, że - dla potrzeb opowieści - wystarczy w lekko fantastycznym stylu podkoloryzować przeszłość, porównać szczupaka do krokodyla, stworzyć z ojca człowieka większego niż życie, w brawurowy sposób opisać historię wzlotu i upadku interesu z lepem na muchy, a czytelnik da się złapać.
Właśnie ta baśniowa perspektywa przyłożona do zupełnie normalnej rzeczywistości jest dla mnie największą zaletą książki, może obok fantastycznego poczucia humoru autora, choć jedno z drugim bezpośrednio się tu łączą. W pewien sposób te wspomnienia są właśnie o tym, jak widzimy własną przeszłość, jak potrafimy o niej opowiadać, jak odpowiednie filtry pozwajają odkryć pewne rzeczy na nowo w powiększeniu (zawrotna kariera taty, rekordowe połowy, szalona wyprawa z braćmi) lub pomniejszeniu (horror wojny, żydowskie pochodzenie) dla naszego dobra. Niektórzy mogą oburzać się, że nadymanie rzeczy do rozmiarów z opowiadań Oty Pavla to oszustwo, zaprzeczenie rzeczywistości, szczupaki to nie krokodyle, skoda to nie ferrari, ale dla mnie jest to właśnie esencja życia z wyobraźnią, możliwego w każdych warunkach.
Podczas lektury nasuwało mi się wielokrotnie skojarzenie z jednym z moich ulubionych filmów, jeśli nie nawet ulubionym - Dużą rybą Tima Burtona, opartej na książce Daniela Wallace'a pod tym samym tytułem. Tam też motywem przewodnim jest życie jako opowieść, a głównym bohaterem dorosły mężczyzna, który wraca do domu rodzinnego pogodzić się z umierającym ojcem, który znany był z wyolbrzymiania, koloryzowania i opisywania rzeczywistości przy wydatnym współudziale wyobraźni. Piękna umiejętność.
Berounka to rzeka, w której Ota jako dziecko łowił ryby. Zamek Krzywoklat była wtedy ważnym punktem orientacyjnym. Pumperdentlich w sekretnym języku jego tatusia oznaczało coś niby właściwego, pięknego, ale jednak o nie do końca satysfakcjonyjących rozmiarach lub z jakąś inną oczywistą wadą.
Saturday 4 September 2010
Holiday over, next holiday
Here is a longlist of where my next holiday is likely to be:
1) Scotland and/or Wales by bike or on foot, for example starting in Edinburgh, then the Highlands and Islands, with Glasgow being the final destination,
2) Lower Silesia and Saxony by bike, making the most of plentiful cycling infrastructure and decent tourist offering,
3) lots and lots of biking all over Greater Poland, accompanied by lots and lots of reading,
4) Ukraine, particularly the Carpathian Mountains and Crimea,
5) the Baltic States by bike,
6) eastern Poland, preferably with some biking included,
7) western Russia, combined with a language course in some mid-size city, like Nizhny Novogrod,
8) Greece on all-inclusive to assuage my girlfriend's dissatisfaction with me being absent for a large part of the summer,
more to come as the winter arrives and I'll be in the right mood for researching, planning and arranging.
1) Scotland and/or Wales by bike or on foot, for example starting in Edinburgh, then the Highlands and Islands, with Glasgow being the final destination,
2) Lower Silesia and Saxony by bike, making the most of plentiful cycling infrastructure and decent tourist offering,
3) lots and lots of biking all over Greater Poland, accompanied by lots and lots of reading,
4) Ukraine, particularly the Carpathian Mountains and Crimea,
5) the Baltic States by bike,
6) eastern Poland, preferably with some biking included,
7) western Russia, combined with a language course in some mid-size city, like Nizhny Novogrod,
8) Greece on all-inclusive to assuage my girlfriend's dissatisfaction with me being absent for a large part of the summer,
more to come as the winter arrives and I'll be in the right mood for researching, planning and arranging.
Thursday 2 September 2010
The investment of the year
I'd like to nominate my mountain bike as the best investment of the year. True, 2010 is not over yet and the purchase officially belongs to 2009, but it was this late spring when I started out riding my two-wheeler and it really clicked in the way I had hardly expected. How in the world could I even cope without a bike for long eight years that I've been living in Poznań. My student days, when everything seemed so distant and inaccessible, both financially and geographically, with no car, no bike, tragic public transportation, could have looked so much better if only I hadn't been such a penny pincher. Two wheels are just a phenomenal value for money anyway you look at it.
Luckily, the cycling season still has another month to roll on before the winter reestablishes its cold grip. It means four more weeks of staying away from trams and buses, kilometres of fantastic workout, tonnes of sweat and, most importantly, two or three trips out of town. One is a must and we've started the preparations with my girlfriend and her girlfriend. After seeing the miniature park in Kowary, showcasing architecture gems of Lower Silesia, we have to give its local equivalent in Pobiedziska a try. They go by car, I cycle. Another priority is to pedal to Rogalin Palace through Puszczykowo, stopping by at Arkady Fiedler's museum to rediscover the adventures of this globetrotter and author. If early autumn weather permits, I might go explore the dense trails of Puszcza Zielonka Landscape Park. Incidentially, I recently read somewhere that Murowana Goślina, a tiny town that borders on the protected forest, got certified as a slow city and joined the international network, along with a handful of other Polish slow towns, mostly in the lake region of Mazury.
Luckily, the cycling season still has another month to roll on before the winter reestablishes its cold grip. It means four more weeks of staying away from trams and buses, kilometres of fantastic workout, tonnes of sweat and, most importantly, two or three trips out of town. One is a must and we've started the preparations with my girlfriend and her girlfriend. After seeing the miniature park in Kowary, showcasing architecture gems of Lower Silesia, we have to give its local equivalent in Pobiedziska a try. They go by car, I cycle. Another priority is to pedal to Rogalin Palace through Puszczykowo, stopping by at Arkady Fiedler's museum to rediscover the adventures of this globetrotter and author. If early autumn weather permits, I might go explore the dense trails of Puszcza Zielonka Landscape Park. Incidentially, I recently read somewhere that Murowana Goślina, a tiny town that borders on the protected forest, got certified as a slow city and joined the international network, along with a handful of other Polish slow towns, mostly in the lake region of Mazury.
Wednesday 1 September 2010
Kowary odzyskane
Z racji tego, że urodziłem się w Bolesławcu, niedaleko Kotliny Jeleniogórskiej, Karkonosze to mój drugi dom oraz domyślny cel wycieczek w góry. Dopiero w tym roku dotarłem jednak do Kowar, miasteczka trochę z drugiej ligi wobec dominacji Szklarskiej Poręby, Karpacza i Świeradowa Zdroju, ale od jakiegoś czasu walczącego o zmianę układu sił pod Śnieżką. Malowniczo położone nad Jedlicą, Kowary mają urok charakterystyczny dla Ziem Odzyskanych, zakonserwowany dodatkowo przez lata zaniedbania, które widać w stanie starówki czy domków jednorodzinnych wzdłuż rzeki. Poniemiecka zabudowa w połączeniu z polskimi gospodarzami wytwarza niepowtarzalną atmosferę, trochę kojarzącą się mi z filmami "Sami Swoi" (kręcony częściowo nieopodal, w Lubomierzu) czy "Nikt nie woła" (kręcony w Bystrzycy Kłodzkiej). Czytałem, że miasto zdobyło środki z UE na gruntowny remont deptaka i starówki, co oznacza, że wkrótce to wrażenie może się zatrzeć.
Naszą wycieczkę przyciągnęły dwie atrakcje. Sztolnie Kowary, z podziemną trasą wycieczkową po byłej kopalni uranu, eksploatowanej do lat 80., ze szczególną intensywnością za czasów Związku Radzieckiego, kiedy Kowary były podobno miastem zamkniętym. Co ciekawe, jest w Sudetach Zachodnich więcej miejsc, gdzie kwitł przemysł wydobywczy. Zebrane zostały w projekcie partnerskim Podziemne Karkonosze. Inne pokrewne atrakcje można znaleźć w Osówce, gdzie miał mieć swoją dolnośląską kwaterę Adolf Hitler, ale to zostawiliśmy sobie na przyszłość.
Druga rzecz warta obejrzenia to Park Miniatur Zabytków Dolnego Śląska, zlokalizowany nieopodal byłej fabryki dywanów. Mnóstwo odkryć i zaskoczeń, nawet dla kogoś z dolnośląskim rodowodem, ale brakowało mi jakiegoś akcentu z Bolesławca, choćby i poniemieckiego wiaduktu kolejowego z 1846r.
Naszą wycieczkę przyciągnęły dwie atrakcje. Sztolnie Kowary, z podziemną trasą wycieczkową po byłej kopalni uranu, eksploatowanej do lat 80., ze szczególną intensywnością za czasów Związku Radzieckiego, kiedy Kowary były podobno miastem zamkniętym. Co ciekawe, jest w Sudetach Zachodnich więcej miejsc, gdzie kwitł przemysł wydobywczy. Zebrane zostały w projekcie partnerskim Podziemne Karkonosze. Inne pokrewne atrakcje można znaleźć w Osówce, gdzie miał mieć swoją dolnośląską kwaterę Adolf Hitler, ale to zostawiliśmy sobie na przyszłość.
Druga rzecz warta obejrzenia to Park Miniatur Zabytków Dolnego Śląska, zlokalizowany nieopodal byłej fabryki dywanów. Mnóstwo odkryć i zaskoczeń, nawet dla kogoś z dolnośląskim rodowodem, ale brakowało mi jakiegoś akcentu z Bolesławca, choćby i poniemieckiego wiaduktu kolejowego z 1846r.
Czy tacy są Czesi?
Pociągi po specjalnym nadzorem Bohumila Hrabala to kanon czeskiej literatury, z tej samej półki co powieści antywojenne Jaroslava Haška czy autobiograficzne opowiadania Oty Pavla. W dziwny sposób układają się one w dość spójny obraz naszego południowego sąsiada jako kraju fascynującej beztroski, osobliwego indywidualizmu i obyczajowego otwarcia.
Może jest to interpretacja najprostsza z możliwych, bo wpisuje się zbyt gładko w obowiązujący stereotyp. Kto nie pomyślał nigdy o Czechach jako lekkoduchach, żeby nie powiedzieć obibokach, którym nie chciało się nawet powstać w obronie własnej niepodległości w czasie okupacji niemieckiej? Jak lubimy powtarzać, wystarczy porównać zniszczenia Warszawy i Pragi po wojnie, żeby zrozumieć różnicę w podejściu do najeźdźcy, różnicę mentalności. Podobno przez wiele lat prażanie nie chcieli podnosić z gruzów staromiejskiego ratusza, bo tylko on został zniszony w nalotach i był ważnym dowodem na cierpienie Czechów. Kto nigdy nie żartował z języka czeskiego, dla wielu brzmiącego jakby każde słowo było w nim zdrabniane, a jego użytkownicy łagodni, może nawet trochę ciapowaci? Kto nigdy nie użył wyrażenia czeski film na określenie sytuacji niezbyt klarownej, zabawnie zagmatwanej, może trochę kiczowatej? Podobnie zresztą jak czeskie fryzury, bajki dla dzieci czy artyści pokroju Heleny Vondráčkovej.
Pociągi łatwo wpleść w ten ciąg. Akcja powieści toczy się przecież na kilka miesięcy przed końcem wojny, w środku posiniaczonej Europy, nie tak znowu daleko od miejsc zagłady, a jednak to, co najbardziej zajmuje głównego bohatera, młodego dyżurnego ruchu Miłosza Pipkę, i jego kolegów z małej stacyjki kolejowej, to lokalne skandale obyczajowe, chów gołębi zawiadowcy, zadek hrabiny oraz własne życie erotyczne. Jest jednak w tym skupieniu się na niedoskonałości jednostki, jej śmiesznostkach i codziennych małych i dużych sensacjach mnóstwo ciepła, łagodnej perpesktywny, dobrotliwego humoru. Trudno nie darzyć sympatią Miłosza, który z rozbrajającym rozmachem opisuje wyjątkowo leniwych przodków, dążących, z wielkimi sukcesami w każdym pokoleniu, do unikania nadmiernego wysiłku, na przykład dzięki ekspresowej emeryturze. Trudno nie zaśmiać się, kiedy komisja dyscyplinarna z pełną powagą bada sprawę przystawienia przez dyspozytora-kobieciarza stempli kolejowych do pupy znudzonej współpracowniczki. Na służbie!
W tej absurdalnej mieszaninie wojennej codzienności i niecodzienności w małym czeskim miasteczku, stażysta Miłosz przeżywa jednak prywatny dramat, chyba ważniejszy niż wojna, związany z czymś, co lekarz określa zagadkowo jako ejaculatio praecox. Te chłopięce dolegliwości popychają go nawet do podcięcia sobie żył w miejscowym burdelu (kolejny skandal), choć ostatecznie jego inicjacja udaje się, kiedy pod swoje skrzydła bierze go na jedną noc łączniczka ruchu oporu. Jest to moment przełomowy, po którym nieśmiały chłopak zostawia swoją niepewność za sobą i podejmuje się dużo poważniejszych spraw.
Hrabal zdaje się pytać, co jest ważniejsze - przeciętny człowiek ze swoimi przywarami i dramatami, które absorbują go bez końca, ale dla otoczenia wydają się drobnostkami, czy wielkie mechanizmy historii, wciągające każdego w swoje tryby. Niby nie ma między jednym i drugim żadnej sprzeczności, oba współistnieją, przeplatają się, jak w końcowych aktach opowieści, ale Hrabal wydaje się stawać ze swoją narracją po stronie pojedyńczego Miłosza. Mam wrażenie, że jest to coś typowego dla Czechów.
Może jest to interpretacja najprostsza z możliwych, bo wpisuje się zbyt gładko w obowiązujący stereotyp. Kto nie pomyślał nigdy o Czechach jako lekkoduchach, żeby nie powiedzieć obibokach, którym nie chciało się nawet powstać w obronie własnej niepodległości w czasie okupacji niemieckiej? Jak lubimy powtarzać, wystarczy porównać zniszczenia Warszawy i Pragi po wojnie, żeby zrozumieć różnicę w podejściu do najeźdźcy, różnicę mentalności. Podobno przez wiele lat prażanie nie chcieli podnosić z gruzów staromiejskiego ratusza, bo tylko on został zniszony w nalotach i był ważnym dowodem na cierpienie Czechów. Kto nigdy nie żartował z języka czeskiego, dla wielu brzmiącego jakby każde słowo było w nim zdrabniane, a jego użytkownicy łagodni, może nawet trochę ciapowaci? Kto nigdy nie użył wyrażenia czeski film na określenie sytuacji niezbyt klarownej, zabawnie zagmatwanej, może trochę kiczowatej? Podobnie zresztą jak czeskie fryzury, bajki dla dzieci czy artyści pokroju Heleny Vondráčkovej.
Pociągi łatwo wpleść w ten ciąg. Akcja powieści toczy się przecież na kilka miesięcy przed końcem wojny, w środku posiniaczonej Europy, nie tak znowu daleko od miejsc zagłady, a jednak to, co najbardziej zajmuje głównego bohatera, młodego dyżurnego ruchu Miłosza Pipkę, i jego kolegów z małej stacyjki kolejowej, to lokalne skandale obyczajowe, chów gołębi zawiadowcy, zadek hrabiny oraz własne życie erotyczne. Jest jednak w tym skupieniu się na niedoskonałości jednostki, jej śmiesznostkach i codziennych małych i dużych sensacjach mnóstwo ciepła, łagodnej perpesktywny, dobrotliwego humoru. Trudno nie darzyć sympatią Miłosza, który z rozbrajającym rozmachem opisuje wyjątkowo leniwych przodków, dążących, z wielkimi sukcesami w każdym pokoleniu, do unikania nadmiernego wysiłku, na przykład dzięki ekspresowej emeryturze. Trudno nie zaśmiać się, kiedy komisja dyscyplinarna z pełną powagą bada sprawę przystawienia przez dyspozytora-kobieciarza stempli kolejowych do pupy znudzonej współpracowniczki. Na służbie!
W tej absurdalnej mieszaninie wojennej codzienności i niecodzienności w małym czeskim miasteczku, stażysta Miłosz przeżywa jednak prywatny dramat, chyba ważniejszy niż wojna, związany z czymś, co lekarz określa zagadkowo jako ejaculatio praecox. Te chłopięce dolegliwości popychają go nawet do podcięcia sobie żył w miejscowym burdelu (kolejny skandal), choć ostatecznie jego inicjacja udaje się, kiedy pod swoje skrzydła bierze go na jedną noc łączniczka ruchu oporu. Jest to moment przełomowy, po którym nieśmiały chłopak zostawia swoją niepewność za sobą i podejmuje się dużo poważniejszych spraw.
Hrabal zdaje się pytać, co jest ważniejsze - przeciętny człowiek ze swoimi przywarami i dramatami, które absorbują go bez końca, ale dla otoczenia wydają się drobnostkami, czy wielkie mechanizmy historii, wciągające każdego w swoje tryby. Niby nie ma między jednym i drugim żadnej sprzeczności, oba współistnieją, przeplatają się, jak w końcowych aktach opowieści, ale Hrabal wydaje się stawać ze swoją narracją po stronie pojedyńczego Miłosza. Mam wrażenie, że jest to coś typowego dla Czechów.
Subscribe to:
Posts (Atom)