Made me laugh

The first tip in this Guardian guide to surviving the New Year's Eve party made ma laugh my head off - approach the evening with the lowest expectations possible.

Mobile rip-off

It was no revelation to me when the Guardian ran a story about millions of Brits paying more than they need for their mobile services, but I'm happy the issue was brought up by the consumer watchdog Which?. I do believe mobile operators piggyback on consumers thanks to making them sign ridiculously long-term line rental contracts that often mismatch their needs. Allowances for text, minutes and data are either too small or two big, with customers ending up with the wrong tariff that is binding for long months. Personally, I discovered their ways some time ago and brutally downsized to plans which not only suit my usage, but also motivate me to talk and text as little as possible.

Carrying the fire

It's not exactly a recommended reading for the festive season, but I thumbed through Cormac McCarthy's Road over Christmas. Strangely, amid desolate winter lanscape, excess food and careless holiday spirit, this post-apocalyptic, end-of-the-world vision from one of America's most accomplished living authors proved an unlikely fit.

I got half way through it on a train, travelling home for Christmas, and its sordid, dark mood could not interplay any better with the snow-bound, monochromatic scenery out the window. I raised my head every now and then to peak out and contemplate McCarthy's desolate vision. I read the second part, quite paradoxically, in the middle of merrymaking with my family, but this obvious contrast with the content of the book served the literary experience exceptionally well.

I was immediately attracted to the harsh reality McCormack set about portraying in the Road. It was a solid exercise in stripping down layers of excess that we are used to living around in a modern world ("The alien sun commencing its cold transit"). It was also the despair of the main characters' situation and the gloominess of the setting that resonated with me straight away. A few pages into the story, I knew I was in for a 300-page crash course in langauge of desperation, darkness, loss and no return. But, let's face it, even considering McCormack's mastery of this sort of atmosphere, I would not be entirely swept off my feet, as I most certainly was, if it hadn't been for this ray of hope the author put in the storyline - the boy and his caring father.

In an exclusive interview with Oprah Winfrey, Cormac McCarthy accepts her interpretation of the book as a love letter to his son, who was 8 at the time of writing and served as an inspiration. Funnily, in his talk with the WSJ journalist, he admitted getting correspondence from dads from around the world saying that the book urged them to go to their son's room, hug him and be with him. You don't have to scratch very hard beneath the post-apocalyptic surface of the Road to get its overwhelmingly tender message that extols moral decency, solidarity and sacrifice. It rings out with an added intensity and incredible urgency when set against the sinister reality, a landscape burnt down and flattened, the kind of nightmare most people wake up from in cold sweat.

Throughout the book I couldn't shake the feeling it was incredibly graphic, vivid, perfectly evocative of the post-apocalyptic scenery. I had the images of the ashen horizon, grey, unforgiving skies, debris-strewn roads or derelict homes rushing through my head at the author's will. I remember wondering whether it would be easy or not to turn it into a movie and how much it would have to resemble the end-of-the-world classic Mad Max. Only then did I realize that the Road had been made into a feature by the Australian director John Hillcot, who also directed The Proposition. I rushed to watch it, with the footprint from the reading experience still fresh, only to discover that it was a decent effort overall, but not really adding much to the load of the book. The funny fact about shooting the Road was that they filmed it in large part in Pennsylvania, mostly because its postindustrial rust-belt landscape was a great match for the cold wilderness depicted in McCarthy's fiction.

Language and ideas to remember:
1. they used a lot of tarp or tarpaulin (= brezent) for protection against rain,
2. "Beggars can't be choosers",
3. "Where men can't live, gods fare no better",
4. childhood games, like whist and old maid,
5. to set about (= zabierać się do) cutting one's hair,
6. here is a dry cell lamp, or ogniwo suche,
7. frozen with fear,
8. a stack of paperware bowls,
9. an armload of firewood,
10. as the crow flies = going in a straight line,
11. the survivors / the walking dead in a horror film,
12. phon: apricot / atom / imbecile / gravel / pear syrup / butane,
13. a knapsack,
14. a hard-ass,
15. a chalice = a cup or goblet,
16. play checkers (= warcaby),
17. a field of sedge = turzyca,
18. The richness of a vanished world,
19. dried turd (= łajno),
20. turn the cart sideways against it rolling,
21. carve a flute,
22. sit crosslegged,
23. move through like sappers,
24. kitchen cabinets,
25. bakin powder,
26. a wire hanger = wieszak,
27. the railway embankment,
28. a trallis,
29. with their hands outheld,
30. footlocker = a trunk for storing personal belongings, usu. placed on the floor, by the bed,
31. ember (= niedopałek), a small glowing piece of wood or coal,
32. a ravine (= wąwóz),
33. pliers (= szczypce),
34. cowled = hooded, eg. a cowled monk,
35. slack = to make slower or looser,
36. scrawny claws,
37. to raise the hatch (= właz),
38. play quoits,
39. flint (= krzemień) and chert (rogowiec) are both fire-strikers (krzesiwo),
40. a cheroot = a kind of inexpensive cigar,
41. dusk (zmierzch) - dawn (świt),
42. We have to be vigilant.
43. But the odds are not in their favor.
44. keep a lookout, stand guard,
45. at the controls,
46. a bundle = pakunek,
47. draw stick figurse,
48. a flarepistol,
49. beachcombers,
50. a short shellife,
51. steel drums = barrels,
52. a cupcake = babeczka,
53. to careen, to lurch or swerve while in motion (= przechylać się),
54. Here is a bucksaw,
55. bracken = a kind of large fern,
56. wretched-looking beyond description,
57. a prune = suszona śliwka,
58. eat the last of / carry the last of / see the last of,
59. cock the gun,
60. a jerry jug = a canister,
61. from bow to stern,
62. out of true = not accurately fitted / not level,
63. a suture needle,
64. emaciated = abnormally thin,
65. haggard eyes (= worn / exhausted)

Winter in New York

I enjoyed reading this personal account of Christmas and winter in New York by one Brit. It has a rare quality of being at the same time informative, funny and contemplative.

Denzel as a parent

Great Q&A with Denzel Washington on his parents and his being a parent, some wise thoughts, incuding the idea that at some age all you need is simplify arrangements around you.

Dan Martin

Dan Martin is the extreme athlete who aims to complete what he calls a Global Triathlon.

Exercise ball

Due to my stationary job, I started to look into healthier possibilities to swap chairs and tables for another solution. One idea is to sit on an exercise ball when you work

Outdoor gyms

Putting outdoor gyms in for residents to work out is one of the most sensible recreation ideas I know. I first saw this sort of facilities in Helsinki, then discovered one in Poznań when I came back and now they set two more up near where I live. It was in the capital of Finland where I enjoyed them the most - they were made of wood and catered for a wide range of exercises, including shoulders.

Some vocab I've run across lately:
. to fall apart laughing,
. a thermogram = thermal image,
. to represent a regression,
. to find an easy outlet for,
. to face long odds,
. the assembly hall (aula),
. to put roadblocks,
. to be a lump of lard = be fat,
. home-schooled students,
. at a blistering pace,
. a kneecap (= rzepka),
. a ligament (= wiązadło),
. a tendon (= ścięgno),
. a reduced-cost lunch,
. a cartilage (= chrząstka),
. sun-kissed = sun-tanned,
. track&field = lekkoatletyka,
. lie prone = na brzuchu / lie supine = na wznak,
. to skip classes = to skive,
. jack'o'lantern smile = with some front teeth missing,
. to be despondent about = without hope,
. blemish = skaza,
. jocks (= athletic types) and thespians (dramatic types),
. play tag / dobbey / chasey = berek,
. the principal = the head teacher,
. bleary-eyed = with eyes blurred or reddened from exhaustion or lack of sleep,
. a collarbone = obojczyk - a collarbone fracture / break the collarbone
. GPA = grade point average,
. hamstring injury (kontuzja ścięgna podkolanowego) - to injure your hamstring.

Two Escobars

It was the only film from American Film Festival in Wrocław that I saw, picked up by Paweł. I later discovered that Two Escobars won the audience prize for the best documentary.

Olafur in Poznań

It was Nov 11, the Independence Day in Poland, and I sat down to watch Olafur Arnalds' gig.

Antisocial Zuckerberg

I went to watch the Social Network

Perfect Match

Just came back from Seabear's concert at Pod Minogą. After seeing Olafur Arnalds a week or so ago, it is hard not to conclude that Iceland has inexhaustible talent for engaging, atmospheric music. The young septet gave a marvellous performance and was coerced into encored by thunderous applause. Their sound is rich and poised, thanks in large part to the presence of violon and keyboards, as well as frequent male-female chorus vocals, alternating between guitar noise and sleepy, dreamy tunes. After a slow start (and making a bad impression by being late), they picked up pace in the second half of the gig and there was not a single gap-filler to speak of, full dedication from all band members. In some tracks, they sounded disarmingly youthful, especially when the entire stage was involved in these echoing vocals, as if syren calls. In fact, out of six band members, two are women (violin, keyboards), with eye-pleasing, folky sort of looks and phenomenal, honest smiles. The lead singer emanates the kind of intense energy you tend to expect of commited artists, even though in the first part he seemed a little distant.

When I read Metro on a tram to work earlier today and it said Seabear is Sufjan Stevens meets Archade Fire I knew straight away I would have to see them live. A couple of songs really took me far away.

Q&A

Here is a decent interview series in the Guardian called Q&A.

Bruised again

Like many men, I tend to be rather passive with my ailments and injuries, so I duly did nothing when my nail got badly bruised in a pick-up game of football in the summer.

It wasn't the first time round my foot had suffered some inconveniece in the heat of competition. In fact, a few years ago, at Easter in my hometown, I said yes to joining my friends' team as a guest player. It was a tough, 11-a-side, no-hostages-taken battle in a local league from which I walked away one toe nail lighter. The immediate culprit were too small cleats, but it was really my childlike inability to call it quits halfway through the competition or even sooner and my dogged determination not to let my mates down that were to blame. It cost me my nail (no worries, it regrew) and a few weeks of discomfort that this bruised toe kept giving me when running, walking or, indeed, sleeping.

So, here I am again, waiting for the bruise to heal and the nail to fall off. Luckily, there is no regrowing limit.

Swell Season in Wrocław

It was a long and passionate performance a week ago from the Czech-Irish band Swell Season and its flair and atmosphere were highlighted by the compelling acoustic features of Polish Radio Wrocław's concert hall. Glen Hansard and Marketa Irglova, the creative due behind the act, were met with an enthusiastic reception of a room filled to the brims with fans, drawn to the first gig in Poland by the Once soundtrack authors. Luckily, their own engagement matched the level of anticipation in the audience giving rise to an explosive mixture that is a guarantee of a great concert.

Unlike some other listeners, I was glad that a big part of the concert was based on the latest album, Strict Joy, which I find a delight, rather than just smash hits from Once. Glen's voice sounds even more powerful, aching and engaging live than it does when you listen to the records and I reveled when the band went on to play my favourites, such as Paper Cup or Feeling the Pull. There is simplicity to Swell Season that touches you straight to the bottom of your heart with tender melody, considerate, original lyrics and this straightforward feel of travelling street musicians. There is also plenty of positive energy emanating from everyone on stage, particularly Glen, who might be a modest-looking bloke but detectably takes pleasure in connecting with the audience by trading jokes, telling anecdotes or simply making noises. I can barely imagine what he had to feel like when one fan threw himself from the roof of the stage to meet death mere feet away from where Glen was standing during their concert in Saratoga, California.

In the end, before they left the stage after half an hour or more of encores, they hadn't only managed to play out all their Once anthems, but also a couple of covers, including Dylan's You Ain't Goin' Nowhere and Van Morrison's Into the Mystic, both sending shivers down my spine, plus a series of crowd-pleasing sing-alongs. The response was a standing ovation a few times over and the room full of beaming faces, of fans and artists.

The funny thing was that there was a group of Czech people sitting next to me and at one point in the concert, Marketa said her family had come from her hometown to see her in person since she currently lived in New York. She dedicated one song to her sister who'd brought her new boyfriend with her. The hapless bloke seemed a little out of place there, especially in the second part when fans' roaring and clapping kept the performace going and going, to his visible dissatisfaction.

The act of the evening were supported by Bratislava's Longital, a young, electronica-driven duo whose leader played the guitar with a violin bow and spoke suspiciously fluent, idiomatic Polish. Towards the end of the gig, they came on stage to redo one of their songs with the Swell Season.

You and Yours

BBC 4's You and Yours is a fantastic consumer affairs programme that ranges in topic from the use of energy to gardening.

Indigestible Possession

For the first time in a long, long time I have put away a book without finishing it. The book was A.S. Byatt's award-winning Possession and my major reservations were its unbearable verbosity and the subject matter I felt no connection with whatsoever.

I was quickly put off by the idea of weaving a full 600-page novel from a scholarly pursuit of two second-rate literature academics into the minute secrets of Victorian poetry, but muddled through for a third of the volume. It was extremely rich in form, alternating between contemporary narration, poetry and historic correspondence, and in references to literary heritage, whose nuances I could hardly find my way through.

At the moment, Possession feels indigestible and overwhelming to me.

language to remember:
1. a card index = kartoteka,
2. a tomcat = a male cat or a womaniser,
3. do something for harsh necessity,
4. the finest silk cloth,
5. a keepsake = something given or kept as a token of friendship,
6. Arachne is the goddess of crafts,
7. a haberdasher = a dealer in small things, esp. men's clothes
8. If things get on top of me,
9. avarice = insatiable greed for riches,
10. fastidious = hard to please, critical and demanding,
11. a bust of = popiersie,
12. pewter = stop cyny z ołowiem,
13. He was a block of ice,
14. feckless = lacking in efficiency, unthinking and irresponsible,
15. sense your growing irrelevance,
16. understand my own hieroglyphics,
17. a treasure trove,
18. stand-offish = cold and aloof,
19. wolds = an open, hilly district,
20. mittens, long johns, balaclava,
21. He departed, with no regrets on either side,
22. huge haunches = duże biodra/uda,
23. Lazarus,
24. a vestibule = przedsionek.

Dzeci Arbatu

Przeczytałem Dzieci Arbatu Anatolija Rybakowa w ramach przepraszania się z literaturą, kulturą i historią Rosji. Po tym, co przeczytałem w krótkiej wzmiance w przewodniku Pascala po tym olbrzymim kraju w trakcie letniej wycieczki na Kaukaz, spodziewałem się powieści o syberyjskich zsyłkach, a dostałem gruntowną panoramę połowy lat 30. w Związku Radzieckim, ze szczególnym naciskiem na środowisko zaangażowanej politycznie moskiewskiej młodzieży oraz atmosferę na szczytach władzy w przededniu stalinowskich czystek i konsolidacji aparatu.

Indywidualne wątki grupki przyjaciół z dzielnicy Arbat, Rybakow przeplata odważnymi analizami procesów myślowych towarzysza Stalina, opętanego lękami o utratę kontroli nad aparatem władzy, intrygami oraz szeregiem kompleksów, wynikających choćby z niskiego wzrostu czy gruzińskiego akcentu.

Centralną postacią książki jest Sasza Pankratow, młody, rzutki aktywista Komsomołu, komunistycznej organizacji młodzieżowej, który przekracza granice zaangazowania i zostaje oskarżony o publikowanie antysystemowych artykułów w gazetce instytutowej. Z silmym poczuciem wewnętrznej niewinności, musi zmierzyć się z utratą złudzeń co do bezlitosnej natury reżimu komunistycznego oraz zsyłką na Syberię. Podczas tej podrózy spotyka jednak ludzi, którzy potrafią żyć godnie, uczciwie i szczęśliwie pomimo trudności wynikających z oddalenia od cywilizacji, a może właśnie dzięki nim. Inaczej, choć nie mniej interesująco, układają się losy reszty znajomych z moskiewskiej dzielnicy - Warii, Leny czy Szaroka.

Jest w tej moskiewsko-radzieckiej sadze coś wciągającego, mimo że jej akcja rozwija się raczej niespiesznie, a całość zawarta jest w dwóch tomach. Autor stworzył nawet swego rodzaju ciąg dalszy do "Dzieci Arbatu" w swoich kolejnych powieściach i wiem, że jest spore grono fanów, którzy z przyjemnością przebyli z nim cała epopeję. Jestem o krok od decyzji, żeby do nich dołączyć.

cytaty i inne takie:

1. "Syberia okrutna, Syberia daleka, ale przecież i tam żyją ludzie".
2. "Stalinowski sposób peszenia rozmówcy: okazywać nieufność tam, gdzie nie ma ku temu powodów i udawać, że się wierzy, gdy są podstawy do podejrzeń".
3. piosenkarka Lidia Rusłanowa,
4. wypić i zakąsić,
5. czapka uszanka,
6. sowiecka służba bezpieczeństwa CzeKa,
7. grecki Areopag,
8. Północna Droga Morska,
9. pieśniarz Aleksander Weryński,
10. rzeka Angara wypływa z jeziora Bajkał,
11. "Tu można przetrwać tylko w jeden sposób - żyć tak, jakby się nic nie stało".

Intermission

Sting's concert in Poznań, part of his Symphonicity tour, was a night to remember, not least because it coincided with the official opening of the new city stadium. The 59-year-old Brit unleashed one hit after another for well over 2 hours and a half and the Royal Philharmonic Orchestra fit the occasion and the venue just fine. For one thing, it added a sense of grandiosity to the event. It should also be held responsible for turning the volume up to the point where it brilliantly interplayed with the size of the stadium.

One funny thing halfway through the gig was how the audience fell completely short of grasping what Sting said before playing the last song before the break. Without caring too much whether people would be able to understand him or not, he muttered something like: "We're gonna have a short intermission after this one and then we'll come back to have some more fun". Few seemed to have got that, so the stadium roared for encores when the artists got up to leave the stage and it wasn't until the organizers explained what was going on when Sting's Polish fans relaxed. So much for Poles and their growing command of English.

Pigułki dla Aurelii

Drugi po Zimowym zmierzchu film Stanisława Lenartowicza z lat 50., trochę zapomniane dzieło Polskiej Szkoły Filmowej, Pigułki dla Aurelii wciągnął mnie i zachwycił. Lenartowicz nie ma tego statusu co Wajda, Kutz czy Munk, więc nie czułem przymusu zobaczenia w jego filmach arcydzieł, ale te dwa tytuły naprawdę odkryły dla mnie tego reżysera.

W Zimowym zmierzchu przekonała mnie głęboka psychologia postaci, w Pigułkach dochodzą do tego atutu kolejne - sensacyjna akcja osadzona w czasach okupacji oraz motyw wojennego pokolenia, zmuszonego do dramatycznych wyborów w obliczu śmiercionośnego zagrożenia. Bez przywoływania otwarcie nazwy tej formacji, Lenartowicz opisuje misję lokalnej jednostki Armii Krajowej, która organizuje przerzut broni z Radomia do Krakowa, narażając się na niemal pewną śmierć. Paczka dochodzi pod Wawel, dzięki poznanej po drodze Lili, ale wszyscy AK-owcy po kolei giną broniąc jej przed Niemcami. Lenartowicz sam był członkiem wileńskiej AK, zesłanym wgłąb Rosji. Kiedy wrócił do wyzwolonej Warszawy, nie mógł znieść ani propagandy sowieckiej agresywnie atakującej AK, ani romantycznego mitu tej organizacji storzonego przez innych twórców Polskiej Szkoły Filmowej. Pigułki dla Aurelii to jego wizja etosu polskiego ruchu oporu.

Mi w pamięci utkwi chyba najmocniej fragment w zabytkowym zamku, w którym partyzanci spotykają trójkę postrzeleńców - zapijaczonego malarza, stareńkiego weterana powstań narodowych oraz jego syna, opętanego misją chronienia dziedzictwa narodowego. Jest w tych scenach piorunująca symbolika.

Page 99

What an idea! One Brit is setting up an Internet service that allows authors to upload page 99 of their upcoming books to have it rated by potential readers. The concept originated with one well-known quotation that goes something like: show me page 99 of a book and I'll tell you how good it is.

Play and learn

Is the future of education in games? A few schools in the US are experimenting by swapping old-style classrooms for multimedia gaming spaces.

Great place to be

Ranking Poland four in the EU for quality of life may be rather premature, but I've been sensing changes for the better for a long time. Here is a thrilling report from one UK research agency.

Chasing kites, chasing memories

Khaled Hosseini's riveting Kite Runner has put Afghanistan back on the world map for me, in a way its unstopping presence in the news since 2001 hasn't been capable of doing. This breathtaking book manages to weave together illuminating bits and pieces of Afghan modern history with the protagonist's epic journey of discovery.

Amir grows up in a wealthy neighbourhood of Kabul with his father Baba, a successful merchant and a towering figure in the city. They are a liberal family, distrustful of religion but following a strict moral code that compels them to aid the poor or treat the weaker with respect. Being ethnic Pashtuns, they belong to a dominant and priviledged social class, but in contrast to a budding group of radicals, they are not hostile towards the Hazara, the ethnic minority whose treatment borders on persecution. In fact, the family's servants are Hazara, which does not stop Amir and Hassan, the servant's son, from playing together and becoming friends. During one kite flying competition, a national pastime in pre-Taliban Afghanistan, Amir witnesses Hassan get raped by a neighbourhood bully, a radicalized Pashtun. Out of cowardice, he fails to react and this sets in motion a series of events that will transform his life. Incidentially, they coincide with the political turmoil in the country - the anti-monarchy coup against Zahir Shah, the last king of Afghanistan, the Saur Revolution, the Soviet invasion and the rise of the Taliban. Baba and Amir manage to escape to California, leaving the Afghanistan of their early days behind. What happens later is a truly engaging story of self-discovery and personal adventure.

What I love about Hosseini's prose is his uncanny ability to concentrate the attention of a reader by rolling out intense suspense that finally culminates in some heightened moment. A good example is Amir's tense struggle to find Hassan after he runs the last kite that climaxes in the rape scene, the stealth journey into Pakistan from a war-torn Afghanistan with the pinnacle being Baba's face-off with the Russian soldier or Amir's conversation with the Talib he remembers as a childhood bully that culminates in a gruesome fight.

Things to remember about Afghanistan:
. The Pashtun are predominantly followers of Sunni Islam, while the Hazara are predominantly Shi'a, a division that fuelled hostility between the two, leading among other things to the massacre in Mazar-i-Sharif,
. naan is flatbread popular in the region,
. Khoda hafez means goodbye in Farsi, is the most widely spoken Persian language, common in Afghanistan,
. The Shahnamah is the Persian epic that triggered Amir's fascination with story-telling, other inspirations included such poets as Rumi, Saadi, Hafiz or Khayyam.
. One of the most controversial acts of the Taliban was the demolition of the Buddhas of Bamiyan,
. Salaam alaykum is a popular greeting among Muslims, meaning peace to you,
. Dostet daram means I love you in Eastern Persian, as spoken in Afghanistan,
. Khyber Pass links Pakistan and Afghanistan,
. Inshallah means if it is God's will, if God permits,
. "Afghans cherish customs but abhor rules".

Other interesting things:
. mulberry = morwa,
. locust = szarańcza,
. children skip rope = skakać w gumę, skip stones/rocks or play ducks and drakes (UK) = puszczać kaczki, build train sets = składać kolejkę, play insect torture = wyrywać nóżki owadom and high-five each other = przybijać piątkę, shoot a slingshot or a crossbow = strzelać z procy/kuszy, get a scrape on their knee = zadrapać się w kolano,
. you can pelt sb with tomatoes,
. if you are bedridden for too long you can get a bedsore,
. you stand your ground if you don't change your mind,
. you cup your hands to make sure they can hold water or sand,
. your conspicuos hair can draw looks.
. spent = drained,
. a stray dog, a stray bullet,
. to be on welfare and collect it at the welfare office,
. grubby = dirty, grimy,
. calloused = hardened, toughened (stwardniały, gruboskórny)
. Dress warm!
. have the look of the lamb,
. to declare an English major = to choose,
. to enrol in the teaching track,
. have appendicitis,
. she should know better (= have experience or wisdom not to do something wrong)
. a saving grace is another way to say a redeeming quality,
. when cancer moves from one part of the body to another it metastasizes,
. like sunflowers turning to the sun,
. "Children aren't coloring books. You don't get to fill them with your favorite colors",
. parents tell children stories of a bogeyman to scare them,
. No sweat = No problem,
. an ilelgitimate half-brother,
. you don't preach to the choir,
. to toss around in bed all night,
. lacerations = cuts,
. a headstone on a grave,
. a world of thanks for you,
. live in oblivion,
. like father, like son,
. to nurse somebody back to health,
. live to see the end of the day,
. a flyswatter is a useful summer gadget to have at home.

Sąsiedzi

Miło było dzisiaj usłyszeć w Trójce Mariusza Szczygła, prowadzącego słynny niegdyś talk-show Na każdy temat w Polsacie, autora Gottlandu i współzałożyciela Instytutu Reportażu. Razem z Orzechem rozmawiali na temat, który wielokrotnie do mnie wracał - niechęci Polaków do kultury słowiańskiej, obojętności na naszych geograficznych sąsiadów i dość bezkrytycznym parciu w stronę zachodnich wzorców. Sam przez wiele ważnych lat mu ulegałem.

New to homeworking

If homeworking wasn't enough, some employees go on in improving their work-life balance by taking their jobs into their gardens. This is what shedworking is all about, another revolution in employment, born and practised enthusiastically in Britain.

The Proposition

There is nothing like a massive music library which is capable of taking you aback. This is what exactly happened earlier today when I unearthed Nick Cave and Warren Ellis in their soundtrack for the Proposition. No doubt it made my day going around over ten loops and far from exhasting its grip on me. It's aching, focused and minimalist, its haunting atmosphere best represented by the violin and piano dominated Gun Thing. Now I feel I have to see the film.

Psychologia powojnia

Wyciągnęłem Tristana 1946 Marii Kuncewiczowej na chybił trafił z serii dziesięciu książek w suplemencie do biblioteki polskiej literatury współczesnej tygodnika Polityka. Zainteresował mnie motyw przewodni wydawnictwa, który polegał na przypomnieniu mniej znanych autorów mierzących się z okresem powojennym. Ze względu na intensywność i bezlitosność historii, były to lata wyjątkowo zawiłe, z jednej strony w cieniu wojny, z drugiej w nieznośnych oparach komunizmu. Ze względu na brak czasu i błędy organizacyjne, w szkole nigdy nie udało mi się poznać polskiej kultury i historii powojnia na jakimkolwiek poziomie refleksji. Wstyd, ale dopiero niedawno odkryłem dla siebie Polską Szkołę Filmową, z takimi fenomenalnymi obrazami tych czasów jak Popiół i diament Wajdy lub Nikt nie woła czy Krzyż walecznych Kutza. Tristan 1946 wpisuje sie w te same dylematy, szukania tożsamości po doświadczeniach wojny, niemożności porozumienia się, ucieczki przed przeszłością, choć książka była wydana dopiero w 1967r i opiera się na celtyckim micie o Tristanie i Izoldzie.

Zastanawiam się, czy historia miłości nieokrzesanego powstańca z Warszawy Michała i zagubionej Irlandki Kathleen dużo by straciła, gdyby Kuncewiczowa nie wpięła jej w ramy legendy. Osobiście nie uważam tego zabiegu za siłę książki, praktycznie przestałem się porównywaniem obu romansów interesować na samym początku i skupiłem się na tym, co u tej pisarki najciekawsze. Na pewno jest to głębia psychologiczna, oparta o ciekawą narrację z kilku różnych punktów widzenia. Wydarzenia prezentują i komentują sami zakochani, matka Michała Wanda, przyjaciel domu Franciszek i inni. Ciekawy jest wątek Michała, którego sprowadza po wojnie do Kornwalii matka i który nie może poradzić sobie z demonami przeszłości, ze swoją nieadekwatnością w zachodnim świecie i zaburzonymi relacjami rodzinnymi. Jest to dla mnie interesujący przyczynek do portretu powojennego pokolenia, który znam z filmów Kutza czy Wajdy, pewna wariacja na temat takich postaci jak choćby Maciek Chełmicki z Popiołu i diamentu. Moje zainteresowanie wzbudziły też losy polskiej emigracji powojennej w Anglii, gdzie dzieje się większość Tristana 1946 - w dość zdecydowanej kontrze wobec kraju, ale jednak obcej w nowym środowisku.

. poste restante = poczta dostarczona do urzędu pocztowego
. skatologiczny = związany z kałem i fekaliami
. subiekt = ekspedient
. angielskie panie: nie seks, ale zdrowie, nie uroda, tylko żywotność
. Rurytania = fikcyjne państwo w centralnej Europie
. Michał: "mój świat jest lepszy, bo osobny"
. Wanda: "grzęzawisko kobiece, gdzie pragnienia i lęki są za sobią splątane"

Swell Season in Poland

Great news: Swell Season are going to tour Poland this October. Can't wait to see Glen and Marketa on stage in Wrocław. I'm not sure, but it's probably going to be their first gig in the country.

There is a lot more to watch this autumn in terms of music. One must see is Olafur Arnalds from Iceland. I'm also considering two concerts by young bands Earl Greyhound and Love Amongst Ruin, but have to check out their MySpace first.

In praise of movement

It was a colleague of mine who had me at hello when she mentioned what Bruce Chatwin's Songlines was about. The idea that Aboriginal tribes navigate the entire continent of Australia finding their way around by means of a song in my mind defied belief. How is it possible to use music as a map? Who would even bother to go to such great lengths about something as mundance as land? Are all indigenous people of Australia such big musical talents? Questions didn't want to stop coming, building up the sense of being intrigued, until I sat down with this classic of travel writing.

Bruce Chatwin, one of Britain's finest globetrotters and adventurers, got immediately linked in my mind with the Polish-born author Ryszard Kapuściński. Their prose is marked by a fair share of fictionalizing, bending and mixing the rules of such literary forms as a novel, reportage or an essay into a genre of its own. Both were also intent on infusing their stories with broader reflection on the human condition. As it turned out upon closer inspection, it is not only in their writing style where these two personalities overlap. After death, Chatwin and Kapuścinski were lambasted for making up details in their books to heighten their literary effect, in a way undermining the credibility of travel writing. In private life, they were considered excellent company, even if a bit ego-centric and constantly reinventing themselves. Their wives had been immensly important figures for both Chatwin and Kapuściński, having borne the burden of a husband forever on the go in great style. Incidentially, Bruce, a declared bisexual, was one of the first high-profile victims of AIDS (the illness he denied) and Ryszard is rumoured in his latest biography to have had an illicit affair.

A songline is a term coined by Chatwin to refer to what Aboriginals call the Dreaming track or simply the Dreaming. A bit elusive for an outsider to the Aboriginal culture and never really fully captured in the book, it describes the ritual of nomadic tribes that has to do with turning land into song. The relationship between the two is complex, practically mystic for a Westerner. First, singing is meant to reflect the geographical features so that whoever knows the song can tell his or her bearings too, the story serving as a sort of a map. Second, as land for indigenous peoples of Australia is sacred, songs are a powerful bond with it. It has to be constantly reestablished though, especially that every single person has been entrusted with guarding the flame of a section of this network. Third, the Dreaming tracks have been accumulating since time immemorial, mirroring the story of creation, so they have become a vehicle for culture and history.

Beyond trying to put his hand on the songlines, Chatwin delves deep into his deliberations on a pet topic - nomadism. He brings together bits and pieces from his past travels, jotted down in his trademark moleskin, juggles several scientific theories and finally comes up with his bold conclusion that being on the move might have been the original state for mankind, possibly prompted by the fear of the original opponent of man, now extinct. He heaps one quotation that glorifies movement and detracts stillness upon another, seeking confirmation from different authors and eras for his intuitions. Characterized by erudition and well worth remembering, they nonetheless fall short of giving full credance to this claim and end up being something of a reflection of his own restlessness. On a few occasions though, he manages to comment very aptly on the human condition and bring about rare depth that many keep looking for in good writers.

However, venturing into anecdotes, quotations and science hypotheses, which takes up a substantial part of the book, can be blamed for causing some reading fatigue, too. Instead of following up on the idea of the songlines to the bottom of it, Chatwin veers away into intellectual bric-a-brac, papering over the shortcomings of his Australian experience.

Plenty of vocab to do with Australia:
. a parakeet is a general term for long-tailed parrots
. marsupials (= torbacze) are common in Australia
. spinifex is a type of grass found commonly in Australia
. ochre (= yellowy) is a frequent color in outback Australia
. the Pintupi are an Aboriginal group
. a tjurniga is an object of religions significance for Aboriginals
. a perenty (= waran) is an species of reptiles common in Australia

And other things:
. a harpsichord is a musical instrument similar to a piano = klawesyn
. I didn't know you could have a great-aunt. Another good family-related term is maternal grandparents
. you lay a wreath (= wieniec) on a grave
. you can yell into a deaf-aid
. whn you vanish into the blue, you vanish without a trace
. don't mix with a rapid dog (+ affected by rabies)
. here is a crack handle
. a felt (= filcowy) hat
. grubs = wormlike larva
. pernickety = fussy, extremely attentive to detail
. heathen (= niewierni) are the unconverted
. a snooper is somebody who snoops into your private affairs
. title deed = dowód własności
. a full five minutes
. hit on the idea
. you can use a roof-rack to transport things with your car
. when you take to the bottle, you start drinking a lot
. the Arctic tern is the most migratory bird in nature, travelling from Antarctica to the Arctic and back
. Bedouin (= Arab nomads) proverb:
I against my brother
I and my brother against my cousin
I, my brother and my cousin against my neighbour
I, my brother, my cousin and my neighbour against a stranger
. fastidious = with great attention to detail
. have a flat, get out the jack and change the wheel
. Chinese Book of Odes is the earliest collection of Chinese poems
. you're a co-signer (= żyrant) when you guarantee to repay somebody else's debt
. brokerage = dom maklerski
. do a spring purge = robić wiosenne porządki
. a pack rat = kleptoman
. a mountain hut
. a Phyrrhic victory
. a swallow = jaskółka
. Ariadne's thread
. a cloudburst = oberwanie chmury
. How much did I advance (= zaliczka) you?
. stand up = get to your feet
. I did my own asking around
. to come to the end = to finish
. Good on you!
. I can let you in on the plot

Terapia opowiadaniem

Kiedy Ota Pavel zaczynał spisywanie swoich wspomnień z dzieciństwa, które składają się na tom Śmierć pieknych saren, był już zdiagnozowanym schizofrenikiem. Podczas pobytu w szpitalach psychiatrycznych powrót w myślach do starych czasów okazał się antidotum na beznadzieję oraz formą niezwykłej terapii. Co najważeniejsze, krótkie opowiadania Pavla w najmniejszym stopniu nie ujawniają choroby autora. Wręcz przeciwnie, ktoś, kto nie zna historii tego czeskiego dziennikarza sportowego i pisarza, mógłby odnieść zupełnie odwrotne wrażenie. Bo jak tłem dla tak pogodnej, optymistycznej i skrzącej się humorem prozy mogą być zaburzenia psychiczne?

W opowiadaniach przewija się dwóch głównych bohaterów, niemordowany tato Oty oraz jego pasja do wędkowania. Na pierwszy rzut oka tematyka wręcz odpychająca, sentymentalna lub po prostu nudna. Co można napisać ciekawego o łowieniu karpi czy węgorzy? I tu przychodzi największe zaskoczenie. Okazuje się, że - dla potrzeb opowieści - wystarczy w lekko fantastycznym stylu podkoloryzować przeszłość, porównać szczupaka do krokodyla, stworzyć z ojca człowieka większego niż życie, w brawurowy sposób opisać historię wzlotu i upadku interesu z lepem na muchy, a czytelnik da się złapać.

Właśnie ta baśniowa perspektywa przyłożona do zupełnie normalnej rzeczywistości jest dla mnie największą zaletą książki, może obok fantastycznego poczucia humoru autora, choć jedno z drugim bezpośrednio się tu łączą. W pewien sposób te wspomnienia są właśnie o tym, jak widzimy własną przeszłość, jak potrafimy o niej opowiadać, jak odpowiednie filtry pozwajają odkryć pewne rzeczy na nowo w powiększeniu (zawrotna kariera taty, rekordowe połowy, szalona wyprawa z braćmi) lub pomniejszeniu (horror wojny, żydowskie pochodzenie) dla naszego dobra. Niektórzy mogą oburzać się, że nadymanie rzeczy do rozmiarów z opowiadań Oty Pavla to oszustwo, zaprzeczenie rzeczywistości, szczupaki to nie krokodyle, skoda to nie ferrari, ale dla mnie jest to właśnie esencja życia z wyobraźnią, możliwego w każdych warunkach.

Podczas lektury nasuwało mi się wielokrotnie skojarzenie z jednym z moich ulubionych filmów, jeśli nie nawet ulubionym - Dużą rybą Tima Burtona, opartej na książce Daniela Wallace'a pod tym samym tytułem. Tam też motywem przewodnim jest życie jako opowieść, a głównym bohaterem dorosły mężczyzna, który wraca do domu rodzinnego pogodzić się z umierającym ojcem, który znany był z wyolbrzymiania, koloryzowania i opisywania rzeczywistości przy wydatnym współudziale wyobraźni. Piękna umiejętność.

Berounka to rzeka, w której Ota jako dziecko łowił ryby. Zamek Krzywoklat była wtedy ważnym punktem orientacyjnym. Pumperdentlich w sekretnym języku jego tatusia oznaczało coś niby właściwego, pięknego, ale jednak o nie do końca satysfakcjonyjących rozmiarach lub z jakąś inną oczywistą wadą.

Holiday over, next holiday

Here is a longlist of where my next holiday is likely to be:

1) Scotland and/or Wales by bike or on foot, for example starting in Edinburgh, then the Highlands and Islands, with Glasgow being the final destination,
2) Lower Silesia and Saxony by bike, making the most of plentiful cycling infrastructure and decent tourist offering,
3) lots and lots of biking all over Greater Poland, accompanied by lots and lots of reading,
4) Ukraine, particularly the Carpathian Mountains and Crimea,
5) the Baltic States by bike,
6) eastern Poland, preferably with some biking included,
7) western Russia, combined with a language course in some mid-size city, like Nizhny Novogrod,
8) Greece on all-inclusive to assuage my girlfriend's dissatisfaction with me being absent for a large part of the summer,

more to come as the winter arrives and I'll be in the right mood for researching, planning and arranging.

The investment of the year

I'd like to nominate my mountain bike as the best investment of the year. True, 2010 is not over yet and the purchase officially belongs to 2009, but it was this late spring when I started out riding my two-wheeler and it really clicked in the way I had hardly expected. How in the world could I even cope without a bike for long eight years that I've been living in Poznań. My student days, when everything seemed so distant and inaccessible, both financially and geographically, with no car, no bike, tragic public transportation, could have looked so much better if only I hadn't been such a penny pincher. Two wheels are just a phenomenal value for money anyway you look at it.

Luckily, the cycling season still has another month to roll on before the winter reestablishes its cold grip. It means four more weeks of staying away from trams and buses, kilometres of fantastic workout, tonnes of sweat and, most importantly, two or three trips out of town. One is a must and we've started the preparations with my girlfriend and her girlfriend. After seeing the miniature park in Kowary, showcasing architecture gems of Lower Silesia, we have to give its local equivalent in Pobiedziska a try. They go by car, I cycle. Another priority is to pedal to Rogalin Palace through Puszczykowo, stopping by at Arkady Fiedler's museum to rediscover the adventures of this globetrotter and author. If early autumn weather permits, I might go explore the dense trails of Puszcza Zielonka Landscape Park. Incidentially, I recently read somewhere that Murowana Goślina, a tiny town that borders on the protected forest, got certified as a slow city and joined the international network, along with a handful of other Polish slow towns, mostly in the lake region of Mazury.

Kowary odzyskane

Z racji tego, że urodziłem się w Bolesławcu, niedaleko Kotliny Jeleniogórskiej, Karkonosze to mój drugi dom oraz domyślny cel wycieczek w góry. Dopiero w tym roku dotarłem jednak do Kowar, miasteczka trochę z drugiej ligi wobec dominacji Szklarskiej Poręby, Karpacza i Świeradowa Zdroju, ale od jakiegoś czasu walczącego o zmianę układu sił pod Śnieżką. Malowniczo położone nad Jedlicą, Kowary mają urok charakterystyczny dla Ziem Odzyskanych, zakonserwowany dodatkowo przez lata zaniedbania, które widać w stanie starówki czy domków jednorodzinnych wzdłuż rzeki. Poniemiecka zabudowa w połączeniu z polskimi gospodarzami wytwarza niepowtarzalną atmosferę, trochę kojarzącą się mi z filmami "Sami Swoi" (kręcony częściowo nieopodal, w Lubomierzu) czy "Nikt nie woła" (kręcony w Bystrzycy Kłodzkiej). Czytałem, że miasto zdobyło środki z UE na gruntowny remont deptaka i starówki, co oznacza, że wkrótce to wrażenie może się zatrzeć.

Naszą wycieczkę przyciągnęły dwie atrakcje. Sztolnie Kowary, z podziemną trasą wycieczkową po byłej kopalni uranu, eksploatowanej do lat 80., ze szczególną intensywnością za czasów Związku Radzieckiego, kiedy Kowary były podobno miastem zamkniętym. Co ciekawe, jest w Sudetach Zachodnich więcej miejsc, gdzie kwitł przemysł wydobywczy. Zebrane zostały w projekcie partnerskim Podziemne Karkonosze. Inne pokrewne atrakcje można znaleźć w Osówce, gdzie miał mieć swoją dolnośląską kwaterę Adolf Hitler, ale to zostawiliśmy sobie na przyszłość.

Druga rzecz warta obejrzenia to Park Miniatur Zabytków Dolnego Śląska, zlokalizowany nieopodal byłej fabryki dywanów. Mnóstwo odkryć i zaskoczeń, nawet dla kogoś z dolnośląskim rodowodem, ale brakowało mi jakiegoś akcentu z Bolesławca, choćby i poniemieckiego wiaduktu kolejowego z 1846r.

Czy tacy są Czesi?

Pociągi po specjalnym nadzorem Bohumila Hrabala to kanon czeskiej literatury, z tej samej półki co powieści antywojenne Jaroslava Haška czy autobiograficzne opowiadania Oty Pavla. W dziwny sposób układają się one w dość spójny obraz naszego południowego sąsiada jako kraju fascynującej beztroski, osobliwego indywidualizmu i obyczajowego otwarcia.

Może jest to interpretacja najprostsza z możliwych, bo wpisuje się zbyt gładko w obowiązujący stereotyp. Kto nie pomyślał nigdy o Czechach jako lekkoduchach, żeby nie powiedzieć obibokach, którym nie chciało się nawet powstać w obronie własnej niepodległości w czasie okupacji niemieckiej? Jak lubimy powtarzać, wystarczy porównać zniszczenia Warszawy i Pragi po wojnie, żeby zrozumieć różnicę w podejściu do najeźdźcy, różnicę mentalności. Podobno przez wiele lat prażanie nie chcieli podnosić z gruzów staromiejskiego ratusza, bo tylko on został zniszony w nalotach i był ważnym dowodem na cierpienie Czechów. Kto nigdy nie żartował z języka czeskiego, dla wielu brzmiącego jakby każde słowo było w nim zdrabniane, a jego użytkownicy łagodni, może nawet trochę ciapowaci? Kto nigdy nie użył wyrażenia czeski film na określenie sytuacji niezbyt klarownej, zabawnie zagmatwanej, może trochę kiczowatej? Podobnie zresztą jak czeskie fryzury, bajki dla dzieci czy artyści pokroju Heleny Vondráčkovej.

Pociągi łatwo wpleść w ten ciąg. Akcja powieści toczy się przecież na kilka miesięcy przed końcem wojny, w środku posiniaczonej Europy, nie tak znowu daleko od miejsc zagłady, a jednak to, co najbardziej zajmuje głównego bohatera, młodego dyżurnego ruchu Miłosza Pipkę, i jego kolegów z małej stacyjki kolejowej, to lokalne skandale obyczajowe, chów gołębi zawiadowcy, zadek hrabiny oraz własne życie erotyczne. Jest jednak w tym skupieniu się na niedoskonałości jednostki, jej śmiesznostkach i codziennych małych i dużych sensacjach mnóstwo ciepła, łagodnej perpesktywny, dobrotliwego humoru. Trudno nie darzyć sympatią Miłosza, który z rozbrajającym rozmachem opisuje wyjątkowo leniwych przodków, dążących, z wielkimi sukcesami w każdym pokoleniu, do unikania nadmiernego wysiłku, na przykład dzięki ekspresowej emeryturze. Trudno nie zaśmiać się, kiedy komisja dyscyplinarna z pełną powagą bada sprawę przystawienia przez dyspozytora-kobieciarza stempli kolejowych do pupy znudzonej współpracowniczki. Na służbie!

W tej absurdalnej mieszaninie wojennej codzienności i niecodzienności w małym czeskim miasteczku, stażysta Miłosz przeżywa jednak prywatny dramat, chyba ważniejszy niż wojna, związany z czymś, co lekarz określa zagadkowo jako ejaculatio praecox. Te chłopięce dolegliwości popychają go nawet do podcięcia sobie żył w miejscowym burdelu (kolejny skandal), choć ostatecznie jego inicjacja udaje się, kiedy pod swoje skrzydła bierze go na jedną noc łączniczka ruchu oporu. Jest to moment przełomowy, po którym nieśmiały chłopak zostawia swoją niepewność za sobą i podejmuje się dużo poważniejszych spraw.

Hrabal zdaje się pytać, co jest ważniejsze - przeciętny człowiek ze swoimi przywarami i dramatami, które absorbują go bez końca, ale dla otoczenia wydają się drobnostkami, czy wielkie mechanizmy historii, wciągające każdego w swoje tryby. Niby nie ma między jednym i drugim żadnej sprzeczności, oba współistnieją, przeplatają się, jak w końcowych aktach opowieści, ale Hrabal wydaje się stawać ze swoją narracją po stronie pojedyńczego Miłosza. Mam wrażenie, że jest to coś typowego dla Czechów.

Dziwne słowo

Tego nie znałem - filumenistyka, hobby polegające na zbieraniu opakowań od zapałek i interesowaniu się historią ognia.

What level are we on?

Imagine there was a way to penetrate to your dreams when you're asleep and plant an idea so firmly in your mind that you became obsessed with it in reality. Imagine there were specially trained people who could carry such out operations with great skill. Imagine they were asked to tinker with the brain of the most powerful people in the world.

I went to see Inception for some good Saturday entertainment and walked away with plenty to talk about and think of. Despite its intimidating length, the film did a fantastic job of taking the audience on a rollercoaster of adventure and suspense. Leo di Caprio proved yet again (after such top performances as that in What's eating Gilbert Grape or The Departed) that he belongs to the elite club of Hollywood all-time greatest actors.

The themes of thought control, information manipulation and living in a dream feel very topical and tightly related to such classic stories as Matrix, The Others, Sixth Sense or Requiem for a Dream. Without losing its depth, which bordered on philosophical and existential, Inception represented the best of what action cinema can offer.

Paradoksalny tytuł, paradoksalna książka

Najpierw obejrzałem film, z którego najbardziej pamiętam scenę, kiedy Teresa (grana przez zjawiskową Juliette Binoche) zaczyna tańczyć z radości, bo widzi, że Tomasz (w tej roli Daniel Day-Lewis) jest o nią zazdrosny. Teraz, po latach, przy okazji wyjazdu do Czech na kilka dni, sięgnąłem po Nieznośną lekkość bytu Milana Kundery jako dobrą towarzyszkę w tej niedalekiej podróży. Nie zawiodłem się. Czeski intelektualista, który spędził wiele lat na emigracji we Francji, miesza w niej wątki polityczne i filozoficzne z wysokiej próby fikcją literacką, tworząc rzecz jednocześnie wyjątkowo głęboką oraz przystępną.

Już od pierwszych stron rzuca się w oczy zamiłowanie autora do formy eseju, pełnej pytań, poszukiwań i spekulacji. Z filozofii Nietzschego wprowadza pojęcie wiecznego powrotu, powtarzalności dziejów jako olbrzymiego ciężaru ludzkości, oraz przeciwstawia je jednorazowości losu każdego człowieka. To do tej przemijalności naszych wyborów, ich bezpowrotnego odchodzenia w przeszłość, wolności człowieka polegającej na braku przymusu powtarzania wydarzeń odnosi się intrygujący tytuł powieści.

Czeski pisarz podnosi jeszcze wielokrotnie w całej książce poważne pytania i przygląda im się z wielu perspektyw. Ma kilku bohaterów, Teresę, Tomasza, Sabinę, Franza, więc przemawia słowami, przemyśleniami i czynami każdego z nich, ale słychać też jego osobny głos. Wszyscy miotają się na przykład w swoim pojmowaniu miłości. Dla Tomasza, lekarza, jest to osobliwy przymus, podobnie jak wiele innych rzeczy, dla Teresy jest to ucieczka od matki, dla Sabiny walka o wewnętrzną wolność i niezależność, a dla Franza poszukiwanie akceptacji. Główne postaci i autor ujawniają swoje podejście do kiczu, zwierząt, czytania książek, bycia lojalnym i innych podstawowych i mniej podstawowych spraw, szukając odpowiedzi i głębi. Towarzyszyć im w tych poszukiwaniach to wielka przyjemność, nawet jeśli nie zawsze można się z nimi zgodzić.

Niemniej ważny jest wątek polityczny. Wydarzeniem kluczowym dla powieści jest Praska wiosna 1968 roku oraz interwencja państw Układu Warszawskiego i jej konsekwencje dla ludności ówczesnej Czechosłowacji. Oprócz wplecenia losów Tomasza i Teresy w tryby historii (on zostaje zdegradowany ze stanowiska chirurga za nieprzychylną władzy publikację, one zajmuje się fotografowaniem wydarzeń dla zagranicznych korespondentów), Milan Kundera przywołuje prawdziwe historie, na przykład pisarza Jana Procházki, którego obsceniczne rozmowy z innymi opozycjonistami nagrywała czeska bezpieka, żeby je potem emitować codziennie w radiu jako dowód jego moralnego upodlenia. Jest również sekretarz partii komunistycznej Aleksander Dubček, który najpierw zainicjował liberalizację promując tzw. socjalizm z ludzką twarzą, a po wizycie w Moskwie łamiącym się głosem przekonywał swoich rodaków, że cały pomysł był niewypałem. To świetna, niebanalnie przedstawiona lekcja historii.

I wreszcie cztery przeplatające się losy głównych bohaterów. Przede wszystkim Tomasza, wziętego praskiego lekarza i zapalonego kobieciarza, oraz Teresy, wrażliwej dziewczyny z prowincji, którzy się w sobie zakochują. Ich światy różnią się tak bardzo, że ta miłość skazana jest na niepewność, na sporą dozę cierpienia, na wzloty i upadki. Niemniej burzliwe są ścieżki artystki Sabiny, kobiety wyzwolonej, niepokornej, bezkompromisowej w swojej niezależności, nawiasem mówiąc cenionej kochanki Tomasza oraz Franza. Ten ostatni to ułożony, stateczny francuski profesor, o lewicowych poglądach, który wywraca swoje życie do góry nogami na naszych oczach.

Nieznośna lekkość bytu bazuje na paradoksach i przeciwieństwach. Na szczęście, nie po to, żeby przytłaczać czytelnika, ale żeby zwrócić jego uwagę na głębię podstawowych spraw, które nas otaczają. Intensywność czasów, o których opowiada i w których była pisana, wyzwala z niej dodatkową energię. Mocna lektura.

Dobre:

Tomasz: "To wielka ulga zrozumieć, że jesteś wolny, że nie masz żadnego powołania".

"Ludzki czas nie toczy się po kręgu, ale biegnie po linii prostej. To jest powód, dla którego człowiek nie może być szczęśliwy, ponieważ szczęście jest pragnieniem powtarzalności"

Jakow Dżugaszwili, syn Stalina, pojmany do niemieckiej niewoli, rzucił się z desperacji na ogrodzenie obozu i zginął porażony prądem. Jego ojciec mówił, że nie ma jeńców wojennych, tylko zdrajcy ojczyzny.

Radzieckie społeczeństwo zaszło tak daleko, że podstawowy jego konflikt polegał na wyborze między dobrym a lepszym.

Hermafrodyta to osobnik obu płci, obojnak.

9 last hopes

"The world is ending, but life has to go on" is the dark opening sentence in 9, the apocalyptic animation co-produced by Tim Burton that takes viewers on a breath-taking journey into the final days of what can be described as post-human civilization.

nice vocab: to be under the Peter Pan spell

20 something and what next?

The New York Times Magazine ran a long, many-sided piece on why it takes so long for young adults to leave behind their dependence on childhood homes. What once was a cultural exception in Italy and other Mediterranean countries reaches the US and transforms the traditional roles Americans have been long expected to play.

Managed Heart Unravels

The story of Steven Slater might be little else than the silly season at its best and the face of a troubled, strained flight attendant will most probably fade into obscurity sooner than everyone thinks. But there is an undercurrent of deeper condition that ails western societies, especially the US and those heavily modelled on it, in his workplace rage onboard a passenger plane. It has to do with a rise in manufactured emotions in a host of service occupations, piling professional demands pretty much across disciplines, high levels of work anxiety and a confrontational culture promoted in politics, business and the media. The wave of sympathy towards the hapless guy speaks volumes of a mental state millions are in, bordering on a similar meltdown or sensing it in their immediate environment. Here and here are two good comments from HBR blogs.

Kupiliśmy wagę

Kupiliśmy wagę, zapadliśmy na wagoreksię, oboje sprawdzamy kilogramy kilka razy dziennie. Czy to minie?

Calculated consumption?

It has become a fad of sorts to downsize on material possessions and conspicuous lifestyle in some quarters. Largely because of the money squeeze brought about by the financial crisis, people do away with excess goods, move to smaller apartments or houses and pledge to live withing a budget. Unthinkablly just several years ago, some Americans take to bikes instead of cruising around in SUVs and rediscover the pleasures of living simply. Less is more as many realize that the idea that you need to get bigger to be happy is false.

Cztery razy nie dla Miasta ślepców Saramago

Wszystko w książce José Saramago Miasto ślepców zapowidało prawdziwą ucztę dla czytelnika. Laureat nagrody Nobla z 1998 roku, seria mistrzowie literatury, ekranizacja z udziałem topowych nazwisk Hollywood, wreszcie, co najważniejsze, intrygująca fabuła, po której można sobie obiecywać głębię. Tak, to na głębię oczekiwałem najbardziej w tej powieści o mieście, gdzie nagle w niewyjaśnionych okolicznościach ludzie zaczynają ślepnąć i są wystawieni na egzystencjalną próbę. Przeczytałem bite 344 strony i nie doczekałem się jej w żadnym momencie, a na dodatek przeżyłem totalne rozczarowanie nudą, przewidywalnością i schematycznością. Najgorsza książka, jaką czytałem od lat.

Pierwszy w oczy rzuca się język, nieznośnie staroświecki, sztywny, zupełnie nieatrakcyjny. Miasto ślepców czyta się jak fantazję nieutalentowanego nastolatka lub odciętego od świata, pzreciętnie rozgarniętego emeryta. Razi oględność, z jaką Saramago opisuje sytuacje skrajne, odbierając im jakiekolwiek wrażenie autentyczności. Powtórzenia, nic nie wnoszące wtrącenia oraz całe strony naciąganej narracji każą sądzić, że autor po prostu nie miał co napisać, więc, mówiąc wprost, lał wodę. Pisana ciągiem, bez specjalnego miejsca dla dialogów (technika, którą znam chociażby z Jesieni Patriarchy Gabriela Garcii Marqueza, w ekstremalnej formie), książka nudzi i rozczarowuje na poziomie słowa również dlatego, że autor nigdy nie wchodzi w szczegóły, chcąc zachować specyfikę przypowiastki dziejącej się wszędzie i nigdzie, z bohaterem, którym mógłby być każdy i nikt. W takiej konwencji trudno o soczystość języka, ostrą charakterystykę postaci, wnikliwy opis miejsca, ale nawet jak na ścislejsze ramy formy literackiej styl, który proponuje portugalski noblista, jest zdecydowanie bez smaku, bez intensywności, bez jaj.

No właśnie, uderza również całkowity brak poczucia humoru. Ton całości jest niezmiennie poważny, z nielicznymi i nieporadnymi wyjątkami, które nie stanowią żadnej odskoczni dla dość bezpłciowej historii. Nawet jeśli opowieść ma sprawiać wrażenie jakiejś baśni dla dorosłych, z przenikliwym morałem, snutej przez mądrego starca, wypada ona naiwnie. Szczególnie drażnią całkiem częste wstawki w stylu, jak mówią, niedaleko pada jabłko od jabłoni, oraz dziesiątki innych przeterminowanych mądrości, które nie nadają się na kręgosłup fabuły dobrej powieści. Brakuje nawet nie humoru, bo przecież tematyka jest przejmująca, ale dystansu, ciekawej perspektywy, rezerwy wobec dość przewidywalnego rozwoju wydarzeń.

Moje trzecie zastrzeżenie to nieznośna schematyczność akcji. O ile sam pomysł wydaje się mieć głębię lub chociaż potencjał wyciągnięcia jej na światło dzienne, jego realizacja go zaprzepaszcza. Akcja jest powolna i łatwo zgadnąć, co może wydarzyć się za chwilę, na dodatek wydarza się właśnie to, czego można się spodziewać raczej po tanich filmach klasy b niż literaturze najwyższych lotów. Żeby było jeszcze mniej atrakcyjnie, styl opowieści jest zupełnie geriatryczny, nieświeży, uboższy w dramatyzm niz niektóre reality shows. Po raz kolejny wydaje się, że duża w tym zasługa kiepskiego języka, powierzchownego do granic irytacji. Tak, tak, nie raz i nie dwa chciałem tę książkę zamknąć przed czasem, ale wygrała moja filozofia czytania wszystkiego grzecznie do końca.

Po czwarte, po pewnym czasie nie można oprzeć się wrażeniu, że autorowi nie da się nawet przypisać specjalnej oryginalności. O podobnych wydarzeniach, tyle że w nieskończenie lepszym stylu, opowiada Dżuma Alberta Camusa, tematykę odosobnienia i nagłego kataklizmu znamy także z Władcy much Goldinga oraz literatury obozowej, nieporównywalnie bardziej przejmującej, intensywnej i dotykalnej niż anonimowe, przypowiastkowe Miasto ślepców.

Jestem zadowolony, że mam tę książkę za sobą i ciekawi mnie tylko, czy inne powieści noblisty czyta się równie źle. Przycupnę któregoś razu w jakiejś księgarni, żeby się przekonać, ale trudno mi uwierzyć, że jego pisarstwo mogło zostać tak docenione, jeśli jego szczytem jest Miasto ślepców.

I remember nothing

Possibly reading Memories of the Ford Administration instead of other, better novels by John Updike first was the original sin. The dense, haphazard narrative held me up for long months during which I couldn't get myself to reach the closing paragraphs. There was so little I could connect with in the book and even less in terms of a writer's craft that commands attention or respect that I couldn't for the life of me finish it.

Yet again, as in so many other American novels, the protagonist is a second-rate academic who is plagued by a host of insecurities, oddities and personal tragedies. The novel has a form of a competition entry that he submits to a contest organized by a historical association for memories of the Ford presidency. A historian himself, he pieces together a chronicle of his own trials and tribulations during these years, when he shuttled between his wife, mistress and occasional flings for sexual satisfaction, interspersed with fragments of his publication on James Buchanan, a 19th century American president.

For the most part, it's neither comic nor compellingly tragic and switching between historical periods serves no clear purpose. Alf's reflections and adventures tend to be shallow, uninpisring or plainly dull. Even though the parallel story of James Buchanan is decently told, with convincingly recreated language and mores, it mostly distracts and chops the main narrative. For far too long I had a painful feeling the author was floating freely, with no larger concept to underpin the sluggish action. Indeed, exposing the promiscuity and permissiveness of the period in repeated sex scenes is not enough to make a novel, not even while pitted against stifling prudishness of the mid-1800. It seems the idea of basing a book on some vague interplay between academic fascinations of a historian and his troubled private life fell short of delivering viable substance.

It did get better towards the end of the book when the author started picking up the pieces, giving it a tint of a deeper family drama. It was perhaps this larger perspective, distance and making sense of things that I missed for most of the story, lost among pages and pages of irrelevancy.

chop suey = an American dish of Chinese origin, made of pieces or meat, beans and rice,
a masseuse = a woman who gives massages
a masseur = a man who gives massages

In America, "optimism isn't a philosophical position; it's an animal necessity, like defecation".

Dobre miejsce do umierania

Tytuł tego zbioru reportaży Wojciecha Jagielskiego nie brzmi krzepiąco, szczególnie w rękach kogoś, kto zabiera go ze sobą w podróż do opisywanego w nim regionu, w Kaukaz. Co prawda jechałem do jego rosyjskiej, bezpieczniejszej, bogatszej i stabilniejszej części, ale moją wiedzę i tak kształtowały mocno negatywne stereotypy o korupcji, pogardzie dla zdrowia i życia oraz nieprzewidywalności. Dwa lata temu byłem w Gruzji, bezpośredniej bohaterce książki, i do dziś pozostało we mnie smutne wrażenie ogólnego rozkładu.

Okolice Elbrusa zaskoczyły mnie jednak in plus, podobnie jak cała Rosja, nieporównywalnie lepiej zorganizowana i trzymająca wyższe standardy praktycznie w każdej sferze. Książka Jagielskiego o Gruzji, Armenii i Azerbejdźanie nie przekładała się nawet w najmniejszym stopniu na rzeczywistość, którą spotkaliśmy. W sumie, nie mogła się przekładać także dlatego, że dotyczy jednak lat 90-tych, od których wiele się zmieniło w całym regionie.

Najlepiej czytało się portrety kluczowych postaci Zakaukazia, Jaby Joselianiego, Zwiada Gamsachurdii czy Edwarda Szewardnadze. Nie przypuszczałem też, jak bardzo oblężonym i posiniaczonym krajem jest chrześcijańska Armenia, którą otaczają z każdej praktycznie strony wrogie siły (może z wyjątkiem Gruzji). Turecka rzeź Ormian to tylko jeden przykład z tragicznej historii prastarego narodu. Inny to spór o Górny Karabach z Azerbejdźanem, który do dziś zatruwa stosunki pomiędzy sąsiadami.

Byłem na Elbrusie

Nasza wyprawa na najwyższy szczyt Europy, kaukazki Elbrus, powiodła się. Bez specjalnych trudności udało nam się w trójkę zdobyć tę klasyczną górę, atakując z bazy na wysokości ok. 4100 mnpm. Do teraz nie do końca rozumiem, dlaczego porwałem się na to zadanie i co oznacza dla mnie wspięcie się na 5642 metrów w ramach wakacji.

Z praktycznych szczegółów, jechaliśmy pociągiem ze Lwowa do Rostowa nad Donem w Rosji, gdzie mieliśmy przesiadkę do Piatogorska (to juz tereny podgórskie, tu poległ w pojedynku jeden z większych rosyjskich romantyków, Michaił Lermontow). Stamtąd marszrutką do stolicy Kabardyno-Bałkarii Nalczika, który kilkakrotnie na przestrzeni lat znalazł się w wiadomościach po zamachach terrorystycznych. Poza milicjantem, który wita przy wejściu na dworzec kolejowy i spisuje dane pasażerów z dużym bagażem, niewiele pozostało z tej atmosfery. Dalej już góry, jakieś dziesięć, dwadzieścia kilometrów za Nalczikiem zaczynają się fale Kaukazu i rosną z każdą minutą jazdy. Jako ostatnie miasto w dolinie odwiedzamy Terskol, z zaskakująco dobrą infrastrukturą, wypożyczalniami sprzętu, mini marketem, hotelami i prywatnymi kwaterami. Do jednej z takich kwater trafiamy na nocleg, po tym jak kumpel spotyka na poczcie właścicielkę, stareńką babuszkę (Dom 1, kwartira 24). Jest ciepła woda i trzy rosyjskie nastolatki, które chcą pogadać z innastańcami.

Następnego dnia tragiczna pogoda. Ledwo wychodzimy od babuszki, zostawiamy bagaże, żeby się zarejestrować, a zaczyna lać. Przejaśnia się dopiero ok. 14, ale to wystarczy, zeby jeszcze tego samego dnia wyjechać kolejką do mitycznych Beczek na wysokości ok. 3800. Przy najniższej stacji kolejki zaskakuje nas kontroler, który żąda 1000 rubli za bilet wstępu do parku narodowego Prielbrusie. To spora kwota, nieprzewidziana, nikt wcześniej jej nie płacił, wyczuwamy podstęp, ale szybko orientujemy się, że inni też płacą. Zamiast za trzy osoby inspektor bierze za jedną. Musimy tylko zwieźć śmieci do środkowej stacji kolejki w drodze powrotnej.

Rozbijamy namiot kilka kroków ponad Beczkami, całą noc świstają ratraki. Trudno zasnąć, organizm potrzebuje czasu, żeby się dostroić. Rano lekko boli głowa i doskwiera otępienie - klasyczne objawy choroby wysokościowej, które ustępują po zażyciu tabletek przeciwbólowych. Śpię w wypożyczonym do testownia śpiworze puchowym Eureka Winter Down. Niestety, nie wzięlismy termometru, żeby zrobić oficjalne pomiary, ale wydaje się, że może być w okolicy zera. Tak naprawdę, muszę rozebrać się do samych gaci, w nocy ściągam skarpetki i koszulkę, bo jest mi zbyt ciepło. Moje podłoże to połączenie alumaty i zwyklego sześciokomorowego, pompowanego materaca, od ziemi też nie czuję zimna. Również na wysokości ponad 4100mnpm śpiwór sprawdza się idealnie, nawet przy lekkim zawilgoceniu. W trakcie schodzenia z Elbrusa, wycieńczony przez wielogodzinny wysiłek, myślałem tylko o tym, żeby zaszyć się w spiworze. Był to jeden z kluczowych sprzętów wyprawy.

Na 3800 spędzamy jeszcze jedną noc, a w trakcie dnia podchodzimy 300-400 metrów w górę, żeby się dostroić do wyższych wysokości, zapoznać się ze schroniskiem Prijut i zlokalizować miejsce na bazę. Dzień później wynosimy namiot jakieś 50 metrów ponad Prijut, totalna orka. Instalujemy się po prawej stronie, przy skałach i strumyczku, to daje dostęp do bieżącej wody. Gdy jesteśmy na miejscu, łapie nad ohydna śnieżyca, nie ma czasu, żeby wyrównać podłoże i rozbijamy się na ostrym kącie. Noc w tych warunkach jest dość ekstremalna, dlatego następnego dnia wszystko robimy od nowa.

Tego dnia Kasia zostaje w namiocie, bo się źle czuje i nie chce się aklimatyzować na wyższych wysokościach. Michał i ja idziemy do skał Pastuchowa, a nawet trochę powyżej, nawigacja pokazuje jakieś 4800mnpm. Powrót jest wyjątkowo mozolny. Przecieramy szlak przed atakiem szczytowym, który ma się odbyć jeszcze tej samej nocy.

Wstajemy po żołniersku o pierwszej. Wychodzimy przed trzecią. Jemy liofilizaty Trek'n'Eat jako nasz najwartościowszy prowiant. Smakują dużo lepiej niż zupki w proszku, ale podczas marszu ciągle się odbijają. To tak dokuczliwe, że już chyba nigdy nie wezmę ich do ust, bo w mojej głowie pojawiło się obleśne połączenie pomiędzy tym rodzajem jedzenia a nieluczkim zmęczeniem z dnia ataku szczytowego. Chyba nawet nie polecam.

Pogoda przeciętna. Zmiania się konsekwentie na gorsze. Jeszcze na szczycie raczy nas kilkoma minutami bezchmurnego nieba i słońca, a potem juz tylko mleko. Świta około piątej. Marsz w górę zajmuje około 9 godzin, nie idziemy szaleńczo szybko, ale też nie ociągamy się. W ostatniej części drepczemy ostatkiem sił, kilka kroków do przodu i przerwa. Przed krótkim wypłaszczeniem na dwieście metrów przed szczytem jest mordercze podejście po trawersie. Schodzi tam ponad godzina lub więcej. Trzeba iść gęsiego. Podczas jednej z mijanek, niezbyt dobrze zabezpieczona Rosjanka zjeżdża kilknaście metrów w dół po ścianie lodowej, hamuje kijkami, jakoś się z tego podnosi.

Na widok szczytu napływają mi łzy do oczu. Jestem wycieńczony. Tak jak inni, lekko zataczam się na nogach.

Z powrotem mocno pracujemy czekanami na trawersie, gdzie miał miejsce nieprzyjemny wypadek, nikt nie go chce powtórzyć. Schodzenie idzie opornie. Michał wyraźnie spowalnia. Jest totalnie wyeksploatowany i odzywa się jego kontuzja kolana. Do 4900 ślimaczymy się za nim, ale potem rozdzielamy się. Jesteśmy z Kasią w namiocie po 4,5h zejścia, choć mogło być z pół godziny szybciej. Michał przychodzi po godzinie. Leżymy już wtedy w ciepłych śpiworach. Rano pakujemy manatki i jedziemy do Terskola. Mój żołądek odmawia posłuszeństwa, nie pomagają żadne węgle i inne specyfiki. Mści się dzień bez jedzenia, za to z nadludzkim wysiłkiem. Trzeba czasu, żeby organizm wrócił do równowagi.

Spakowany

Jestem spakowany. Tysiące wydane na zakupy, godziny spędzone upychając ekwipunek do dwóch plecaków, jestem gotowy. Jeszcze godzina i wychodzę z domu. Jadę zdobyć Elbrus.

To Elbrus

Later today I'm setting off on a trip to the highest peak in Europe - Elbrus in the Caucasus. Here is a word of warning.

Bike Entry

A biking coffee shop in New York, with indoor parking and non-stop Tour de France loop screening.

Webb at World Cup

Howard Webb refereed the final game of the 2010 World Cup, silencing the wrath and scorn heaped at him after his decision to give a late penalty to Austria in the Euro 2008 match against Poland. A great man who reached the pinnacle of his tough trade. Here are some thoughts from him in an e-mail interview.

New Polish president

Here's some analysis and user comments from the Economist on Komorowski winning the presidential election.

What does it mean anyway?

Here's a marvellous read from the Economist on the inflation of job titles. From politics to business, organizations come up with increasingly opaque labels for different positions in a bid to boost their importance and reflect growing complexities. Welcome santation consultants, sandwich artists, chief blogging officers and all sorts of vice-presidents.

City Journal

City Journal - an influential magazine that communicates and promotes the right-wing agenda, edited by Brian Anderson.

Room for debate

Room for Debate is a phenomenal comments section at nyt.com - reading users' ideas is invaluable.

Kot: W pozytywnym sensie tego znaczenia

W pozytywnym sensie tego znaczenia.

Richad Pipes

Richard Pipes has had a life story quite similar to that of Zbigniew Brzezisnki's. University of Warsaw has just awarded him with the Doctor Honoris Causa degree for his achievements in reseaching and propagating knowledge about Russia and Central Europe. He was a close advisor to Ronald Reagan.

Abigail Hopkins

I saw Abigail Hopkins in a cosy concert at Malta Festival, her and another guitarist.

Sweeter than honey

Here's a funny piece on public teachers from the Irish Times.

Toast za Kaukaz

Wydawnictwo Czarne wypuściło zbiór esejów i reportaży z południowego Kaukazu, Gruzji, Azerbejdżanu i Armenii, autorstwa Wojciecha Góreckiego. Zapowiada się na niezłą lekturę, tym bardziej że przymierzam się do wyprawy na Elbrus w połowie lipca.

Manorexia, female gaze, what next?

Here's a decent look at how men's images in the media are beginning to walk down the same path that women's images have for all eternity.

Linz 39-09

Tłumaczę film dokumentalny Luka Persevala The Concealed City o Linz w Austrii, skupionym wokół tematu rozliczeń z przeszłością.

Farewell for a year

It's such a pity I felt so overworked when EthnoPort was on this year. Except for the first day, when I saw all the bands, I was compelled to rush home before final acts to be able to get up the following day. As a result, I skipped two big concerts - the Saami yoiker Wimme on Saturday and a three-piece project led by a British instrumentalist Andrew Cornshaw.

Despite these irreparable losses, bits and pieces I saw on the second and third days of the festival left me fully satisfied. The Polish band Mosaic oozed some aloofness, but they gave a solid display of traditional Eastern sensibilities. The main stage came alive when Hanggai, a Chinese rock group inspired by Mongolian rhythms, sang their coarse songs. They have become an international star, which became evident when they refused to sign their albums after their energetic show. Later, in a change of pace, Nawal from the Comoros brought in some spiritual, tender touch that resonated ideally with the audience, to a large extent undeterred even by the massive downpour that got unleashed halfway through her set.

The last day was stolen away in my mind by Motion Trio, a group of experimental accordionists from Kraków. There is something powerfully creative in this instrument thath makes it possible to squeeze mind-boggling sounds from it and enchant the audience. The band had to come back on stage a couple of times after raging standing ovations that ceased only when the leader pleaded people to move to the main stage where another performer, a true star, was about to start their gig. It was Speed Caravan, an explosive combination of French, Arabic, Gypsy and many other influences. One more band I saw that day was Fanfara Transilvania, a mad brass band from Romania.

Andrzej Maszewski, dyrektor festiwalu.

Ethno Port for a rainy day

It didn't look like it for most of the day, but last night brought pouring rain that swept the festival crowd away during one of the concerts and soured mood.

EthnoPort 2010 - looking beyond appearance

EthnoPort 2010 opened last evening with three refreshing gigs and beautiful summery weather that made everyone feel it was the joyous beginning of holiday. It's the third edition of the festival and what struck me as a regular was the number of kids running around. It feels as if EthnoPort has taken on a much more family-oriented role or as if young parents have discovered its fantastic potential.

It's a lovely, little festival, light years away from overcrowded behemoths like Open'er at the Baltic Sea, which makes an awful lot of difference in atmosphere and comfort. Late-night concerts in the tent, with the audience perched on wooden benches, listening intently to world-music gems, are a highlight of June in Poznań for me. It's here where I saw one of the best concerts in my life, by the Finnish accordionist Kimmo Pohjonen.

Each day, traditionally, the opening concert is played by a Polish artist and yesterday it was the Kashubian-Klezmer folk band Bubliczki who set the place ablaze first. With a vast set of instruments, from accordion to double bass, and a forthcoming vocalist, they showed heart and skill on stage, coming up for three long encores.

Maciej Rychły from Kwartet Jorgi, the festival presenter and its friendly spirit, said it was the most important performace of the festival. In the same sentence, he called the next band the most important band, making it clear that EthnoPort respects no labels and classifications. I love it about this festival.

Bulbliczki was succeeded Staff Benda Bilili, a truly one-of-its-kind act from Kinshasa, Congo, made up of former street musicians with serious disabilities. With the provocative motto "We're all handicapped people, ain't we?", their concert was a phenomenal display of joy and vivacity and a testament to the astonishing journey these paraplegic artists have embarked on. Going back to African roots, with strange, home-made instruments but high on unrestrained spirt, it was both a sensation and a wonder to watch them come alive. Here's a good review from their London concert.

The final act of the evening was from Bulgaria. Eva Quartet featured three powerful female voices, chanting traditional Bulgarian and Orthodox songs mixed with some more contemporary repertoire. I took the liberty of going home halfway through their programme, due to growing signs of tiredness after a long day, but I was quite pleased with what I'd seen. Minimalistic, no-instrument incantations had the power to take my mind off the workaday and deeper into the festival spirit.

More coming up today.

Cognitive Capitalism

Here's an interesting new label - cognitive capitalism.

No to co że z Norwegii

Kolejny kawałek zasłyszany u Marcela w Zapraszamy do Trójki. Pop z Norwegii.

Do morza

Fiodor Łapin o wybijaniu się w boksie: "jak wpadło się w dobry strumień, płynęło się już do rzeki i morza".

Freeganism

NYT is probably the only paper I would be willing to be charged to read if it decided to go behind a paywall. Its Sunday Magazine never fails to deliver marvellous food for thought.

Ajax academy

Here's a great NYT Magazine article on the Ajax young football talent academy.

New media

My new copywriting job is driving me deeper and deeper into the secrets of the new media. And here's a series of articles on how technology beings to change people's brains and lifetyles, prompting some of them to rethink their relationship with gadgets and applications.

The battles of the titans

The New York Times ran an article on how Apple finally topped Microsoft in market capitalization and what it means. Some time ago I read a brilliant piece in Wired about the competition between Google and Facebook in the Internet.

Generating ideas . Generating luck

I had a series of lessons on creative thinking and, independently, on being lucky. There seems to be a lot of connection between the two.

An article by the British researcher and book author Richard Wiseman on stimulating luck is here. A set of creative thinking techniques is here.

Shoe shoe

I'm going to see Xiu Xiu promoting their new album Dear God, I hate myself. They're experimental and depressive - what an explosive combination!

Każdy sobie żywot skrobie

Nasza klasa - nieprawdopodobna, lirycza piosenka Jacka Kaczmarskiego.

Bukartyk

Lepiej pięć minut się wstydzić, niż dwa tygodnie ćwiczyć. Ciekawe, czy Bukartyk sam pisze swoje teksty, podobno Małogchę napisał Jacek Musiatowicz.

Mistyk z Warszawy

Kolejny urodzony w Warszawie obywatel świata, który po ucieczce przed zagładą Żydów w nazistowskiej Europie, osiedlił się w USA i włączył się tamtejsze życie intelektualne. Joshua Heschel, amerykanski rabin i autor, jest porównywany z Tomasem Mertonem pod względem spójności i oryginaności swoich poglądów na człowieka i Boga.

Wheels

The wheels are falling off the world.

Koleje

Koleje losu nie mają rozkładu jazdy.

Tragodie fur Polen

Polens President, sein Frau und viele andere sind gestern in Smoleńsk ums Leben gekommen.

Tragedia ostateczna, niepotrzebna

Tysiące myśli walczyły mi w głowie z pustką oszołomienia, gdy koleżanka w pracy obwieściła mi przerażonym głosem, że para prezydencka zginęła w katastrofie samolotowej. Potem: sekretariat, Internet, gazeta.pl - nie działa, rp.pl - nie działa, myśl - przeciążenie polskimi użytkownikami, bbc.co.uk - działa, to fakt, nikt nie przeżył na pokładzie prezydenckiego Tupolewa, lecieli nim najwyżsi rangą urzędnicy i politycy. Kto dokładnie?

Sucker punch in Smoleńsk

President of Poland Lech Kaczyński, his wife, scores of high-ranking state officials and other Polish citizens perished yesterday in the upsetting plane crash near Smoleńsk. The cataclysmic event came without warning at 8.56 on Saturday morning and broke Poles' hearts like no other tragedy in living memory has ever done. I had just finished the first lesson in Profi-lingua and opened the door to the teacher's room when a colleague of mine broke the news to me, hysterically, other teachers stunned and paralysed, close to tears and speechless. I was utterly dazed and struggled to come to terms with not only with the catastrophe itself but also with how to go about it with my students who had already been alarmed and, consciously or unconsciously, expected me to react somehow.

The Times on Katyn.

New Republic's Jonathan Kay compared the crash to one high-profile American accident in Croatia that killed US trade representative among many others.

James Fallows of the Atlantic indicated the role of the accident chain, rather than a single cuase.

Radek at Times

Radek Sikorski got a rave from the Times as a presidential candidate.

Eclipse of Detroit

BBC 2 has aired its new documentary on the decline of Detroit, painting a dark picture of a city abandoned by residents, employers and luck. Here are a few articles penned as a reaction to the trends there, one in Rolling Stone, one in the Daily Telegraph.

Sparklehorse commits suicide

I've been drawn to his music and, especially as a teenager, I found refuge in his slow-paced, slightly neurotic sound. His decision to take his life comes as a surprise and disappointment, though.

Zmierzch ojców

Zimowy zmierzch to prekursor Polskiej Szkoly Filmowej, produkcja z 1956 roku, bez typowych dla Wajdy czy Kutza prób objęcia obrazem historycznej kondycji Polski, za to z mocno zarysowanym problemem psychologicznym i odrobiną poetyki snu, typowej dla Konwickiego.

Napisany przez Tadeusza Konwickiego i wyreżyserowany przez Stanisława Lenartowicza, ten czarno-biały dramat rozgrywa się w małej mieścinie Kamionka na wschodzie powojennej Polski. Niewielka społeczność, skupiona wokół stacji kolejowej, pijackiej mordowni i kościoła, żyje w cieniu wojny i według sztywnych, tradycyjnych zasad - kobiety prowadzą dom i obsługują wiecznie nieszczęśliwych mężczyzn (do których zwracają się w trzeciej osobie), proboszcz może w każdej chwili na wszystkich nawrzeszczeć, a najwiekszą atrakcją miasteczka są religijne zwyczaje świąteczne typu kolęda.

Do tej skrystalizowanej rzeczywistości wraca z frontu ostatni syn kolejarza Rumszy, starego, małomównego mruka, który sprawia wrażenie wiecznie niezadowolonego, wiecznie w niezgodzie z otoczeniem. Józef niespodziewanie przywozi ze sobą wybrankę serca, kandydatkę na żonę, która jest z nim w ciąży. Pryncypialny ojciec z jakiegoś powodu milcząco odpycha ich od siebie, swoją oschłą postawą przegania z domu. Jak się okazuje, robi to, dlatego że Józef przed wyjazdem na front obiecał wziąść za żonę Celinkę, córkę jego bliskiego przyjaciela, Krywki. Mimo nowych okoliczności oraz nieodwracalnych decyzji syna (dziecko jest w drodze), Rumsza nie odpuszcza, idzie w zaparte, zraża do siebie nie tylko młodą parę, ale także innych, nie mogąc opanować swojej frustracji. Działa przez zaciśnięte zęby, bez refleksji, bez chęci dostosowania się. Nikt, nawet Celinka, którą nowa sytuacja dotknęła osobiście i najgłębiej, nie reaguje na nią z takim brakiem elastyczności.

Ostatecznie Celinka godzi się ze stratą, decyduje się na wyjazd z Kamionki, mimo zabiegów nowego adoratora, który od miesięcy stara się o jej względy. Rumsza, przez większość historii nieprzejednany, rozgoryczony i lodowaty dla otoczenia, topi się, gdy widzi w nowym domu syna swojego wnuczka. W zamykających film scenach pomaga nawet z nieśmiałym uśmiechem na ustach swojej żonie karmić i przewijać potomka.

Podobno Zimowego zmierzchu niedoceniła ani krytyka, ani publiczność w latach 50. Dla mnie poza doskonałą formą, pełną niedomówień, spojrzeń, wymownego milczenia, formą zapraszającą widza do uczestnictwa w tworzeniu filmu, do rozgryzania go, jest w Zimowym zmierzchu jeden wyróżniający się wątek. Jest to dla mnie film o mężczyznach, o relacjach między nimi, o ich pryncypialności, szczególnie w układzie syn-ojciec, piorunująco intensywnym, opartym o wygórowane oczekiwania wobec siebie, często niemożliwe do spełnienia, często prowadzące do konfliktu, nieporozumienia. Ci, którzy starają się wypowiedzieć się o kryzysie męskości i słabości brzydszej płci, o ich źródłach, mają w tym filmie podstawy do głebokich, niebanalnych przemyśleń.